مسمومیت غذایی

آیا تا به حال شده است که چیزی بخورید و بعد احساس حالت تهوع، استفراغ و ... داشته باشید؟ اگر این حالت برای شما پیش آمده است، به احتمال زیاد دچار مسمومیت غذایی شده اید.

ما در این مقاله پاسخ سوالات شما را در رابطه با مسمومیت غذایی، علائم و نشانه های آن، راه های درمانی و ... می دهیم؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.

مسمومیت غذایی چیست؟

در صورت خوردن غذای آلوده و فاسد، مسمومیت غذایی ایجاد می شود. ارگانیسم های عفونی مانند باکتری، ویروس، قارچ، انگل و حتی سم تولید شده توسط این میکروارگانیسم ها، می تواند باعث مسمومیت غذایی شود. اما در بیشتر موارد مسمومیت غذایی، توسط باکتری هایی مانند سالمونلا یا اشریشیا کلی (E. coli) یا ویروسی مانند نوروویروس ایجاد می شود.

لزوما مسمومیت غذایی ناشی از غذای بیرون نیست. میکروارگانیسم های عفونی می توانند غذا را در هر مرحله از تولید آلوده کنند بنابراین اگر در منزل هم غذا به صورت بهداشتی تهیه نشود؛ می تواند باعث مسمومیت غذایی شود. مسمومیت غذایی معمولاً جدی نیست و اکثر افراد در عرض چند روز بهبود پیدا می کنند. با این حال اگر شرایط فرد بسیار حاد باشد باید به مراکز درمانی مراجعه کند.

علائم و نشانه های مسمومیت غذایی

علائم و نشانه های مسمومیت غذایی می توانند در عرض چند ساعت پس از خوردن غذای آلوده شروع شوند یا این که طی روزها و هفته های بعد خود را نشان دهند. به طور کلی مدت زمان ظهور علائم مسمومیت به نوع میکروارگانیسم عامل بیماری، بستگی دارد.

علائم اصلی این بیماری عبارتند از:

• حالت تهوع و استفراغ

•  اسهال

• گرفتگی و درد شکمی

• احساس ضعف و بی حالی

• از دست دادن اشتها

• تب و لرز

• سر درد 

علائم ذکر شده در بالا در طی چند ساعت تا چند روز از بین می روند؛ با این حال، یک سری علائمی وجود دارد که همانند زنگ هشدار است و اگر کسی این علائم را داشت باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه کند.

این علائم عبارتند از:

• اسهال به مدت 3 روز متوالی

• ادرار خونی

• مشکل در بینایی و تکلم

• تب بالای 38.9 درجه سانتی گراد

• استفراغ یا مدفوع خونی

•  درد غیر قابل تحمل شکمی

• علائم کم آبی بدن ( تشنگی بیش از حد، خشکی دهان، ادرار کم یا بدون ادرار، ضعف شدید، سرگیجه یا سبکی سر)

در صورت تجربه هر یک از این علائم می توانید با کارشناسان ارماطب تماس برقرار کنید تا در سریعترین زمان ممکن پیگیری های لازم برای شما انجام شود.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678

چه افرادی در برابر مسمومیت های غذایی مقاومت کمتری دارند؟

به طور معمول مسمومیت غذایی، بیماری خاصی نیست و در عرض چند روز بهبودی ایجاد می شود. با این حال افرادی هستند که به علت شرایط خاص جسمانی، مقاومت کمتری در برابر مسمومیت غذایی دارند و در صورتی که علائم اولیه در آن ها ظاهر شد؛ باید به سرعت به مراکز درمانی مراجعه کنند.

این افراد عبارتند از:

• خانم های باردار

• افراد بالای 60 سال

•  نوزادان و کودکان

•  افرادی با بیماری های خاص (بیماری التهابی روده، بیماری دریچه قلب، دیابت، بیماری کلیوی)

• افرادی با ضعف سیستم ایمنی ( به دلیل شیمی درمانی و بیماری HIV)

در این افراد سریعا نمونه مدفوع مورد آزمایش قرار گرفته می شود تا آنتی بیوتیک مناسب برای آن ها تجویز شود.

دلایل مسمومیت غذایی

دلایل زیادی موجب  مسمومیت غذایی می شوند به همین علت رعایت اصول بهداشتی به هنگام پخت مواد غذایی اهمیت بسیار زیادی دارد. انگل ها، ویروس ها و باکتری ها از عوامل اصلی ایجاد مسمومیت غذایی هستند. درصد بسیار زیادی از این میکروارگانیسم ها در اثر حرارت ناشی از پختن غذا، کاملا از بین می روند؛ به همین علت پختن کامل غذا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. لازم به ذکر است غذاهای خام و نیم پز منبع اصلی بسیاری از مسمومیت های غذایی هستند.

یکی دیگر از راه های آلوده کردن غذا به میکروارگانیسم ها، عدم رعایت بهداشت دست ها قبل از خوردن غذا است. در صورتی که دست شما به میکروارگانیسم های عفونی آلوده باشد می تواند حین غذا خوردن به غذا منتقل شده و باعث ایجاد مسمومیت غذایی بشود. بنابراین لازم است قبل از صرف هر وعده غذایی دست ها به طور کامل شسته شود.

از دیگر دلایل مسمومیت های غذایی، مصرف لبنیات غیر پاستوریزه است. پس باید توجه داشت که از این محصولات استفاده نشود.

مواد غذایی که تاریخ انقضای آن ها گذشته است هم می تواند باعث مسمومیت غذایی شود بنابراین قبل از استفاده از هرگونه محصول غذایی تجاری، تاریخ انقضای آن را چک کنید.

همانگونه که در ابتدای مقاله ذکر کردیم؛ باکتری ها، ویروس ها و انگل ها از دلایل اصلی مسمومیت های غذایی هستند. در این قسمت به بررسی این میکروارگانیسم های عامل مسمومیت غذایی می پردازیم.

باکتری ها

باکتری ها شایع ترین علت مسمومیت غذایی هستند. باکتری هایی که باعث مسمومیت غذایی می شوند شامل موارد زیر هستند:

• E. coli

•  لیستریا مونوسیتوژنز

•  سالمونلا

•  کمپیلوباکتر

• کلستریدیوم بوتولینوم

• استافیلوکوکوس اورئوس

•  شیگلا

در بین باکتری های گفته شده E. coli و سالمونلا بیشتر از بقیه باعث ایجاد مسمومیت غذایی می شوند. از طرفی کمپلیوباکتر و کلستریدیوم بوتولونیوم از جمله باکتری هایی هستند که می توانند مسمومیت غذایی کشنده ایجاد کنند.

ویروس ها

مسمومیت غذایی ناشی از ویروس ها به ندرت می تواند کشنده باشد. از جمله ویروس هایی که باعث مسمومیت غذایی می شوند عبارتند از:

•  نورو ویروس 

•  روتا ویروس

• آسترو ویروس

•  ساپو ویروس

• ویروس هپاتیت A

انگل ها

مسمومیت غذایی ناشی از انگل ها به اندازه مسمومیت غذایی ناشی از باکتری ها رایج نیست، با این حال انگل ها می توانند در دستگاه گوارش شما زندگی کنند و برای سال ها ناشناخته باقی بمانند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و خانم های باردار در معرض خطر عوارض جانبی جدی تری هستند؛ در صورتی که به مسمومیت غذایی انگلی دچار شوند.

انگل هایی که باعث مسمومیت غذایی می شوند عبارتند از:

•  توکسوپلاسما گوندی

•  لامبلیا ژیاردیا

• کرم های نواری مختلف 

•  کریپتوسپوریدیوم

• Ascaris lumbricoides (نوعی کرم گرد)

• فلوک ها (کرم های مسطح) 

• کرم سوزنی یا انتروبیازیس

• تریچینلا

توکسوپلاسما گوندی در جعبه های خاک گربه نیز یافت می شود بنابراین باید خانم های باردار برای جلوگیری از مسمومیت غذایی ناشی از این انگل، با جعبه های خاک گربه در تماس نباشند*.

(* برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله " ممنوعیت های دوران بارداری " مطالعه کنید)

تشخیص مسمومیت غذایی

پزشک معمولا نوع مسمومیت غذایی را بر اساس علائم بیمار تشخیص می دهد اما در صورتی که نتوان بر اساس علائم، نوع مسمومیت را تشخیص داد می توان از آزمایش خون، آزمایش مدفوع و آزمایش بر روی غذای خورده شده استفاده کرد. همچنین در برخی موارد برای بررسی کم آبی بدن بیمار، از آزمایش ادرار استفاده می شود.

عوارض ناشی از مسمومیت غذایی

مهمترین عارضه ناشی از مسمومیت غذایی، کم آبی بدن است. مسمومیت غذایی همواره با اسهال و استفراغ همراه است و همین دو امر باعث از دست رفتن آب بدن و اختلال در الکترولیت ها می شود. به بزرگسالان پیشنهاد می شود برای جلوگیری از این امر، به طور مرتب از مایعات استفاده کنند اما افراد سالمند و نوزادان به دلیل شرایط خاصی که دارند، ممکن است تحت سرم درمانی قرار گیرند. 

در صورتی که در چنین شرایطی بودید می توانید از بخش خدمات مراقبت در منزل ارماطب کمک بگیرید و بدون مراجعه به مراکز درمانی، مایعات وریدی را در منزل دریافت کنید.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678

یکی دیگر از عارضه های ناشی از مسمومیت غذایی، سندروم همولیتیک اورمیک است. این سندرم به پوشش رگ های خونی ریز کلیه ها آسیب می رساند و گاهی اوقات منجر به نارسایی کلیه می شود. افراد مسن، کودکان کمتر از 5 سال و افراد با سیستم ایمنی ضعیف در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این عارضه هستند. لازم به ذکر است که این عارضه در مسمومیت غذایی ناشی از E.coli ایجاد می شود.

چه مراقبت هایی منجر به بهبودی مسمومیت غذایی می شوند؟

مصرف مایعات

در صورت مسمومیت غذایی، استفاده مکرر از مایعات اهمیت بسیار زیادی دارد. آب میوه طبیعی و آب نارگیل علاوه بر اینکه به متعادل نگه داشتن سطح مایعات بدن کمک می کنند؛ حاوی مقادیر زیادی کربوهیدرات هستند که باعث رفع خستگی بیمار می شود.

دقت شود که در این دوران به هیچ وجه نوشیدنی های کافئین دار مصرف نشود چون باعث تحریک دستگاه گوارش می شود به جای آن می توان از چای بابونه، نعنا فلفلی و ... استفاده کرد.

دارو درمانی

استفاده از داروهایی مانند لوپرامید و پپتوبیسمول می تواند استفراغ و اسهال بیمار را تا حد زیادی کنترل کند اما باید دقت شود که فقط پس از تجویز پزشک از این داروها استفاده کرد.

استفاده از آنتی توکسین

در صورتی که بیمار دچار مسمومیت غذایی با عامل کلستریدیوم بوتولونیوم شده باشد باید خیلی سریع به مراکز درمانی مراجعه کند. در مراکز درمانی برای بیمار آنتی توکسین تزریق می کنند تا علائم ناشی از مسمومیت غذایی را کاهش دهند.

تقسیم وعده های غذایی

برای بهبود حالت تهوع و استفراغ، بهتر است وعده های غذایی را تقسیم کرد. به بیمار توصیه می شود وعده های غذایی را بیشتر کند اما حجم غذای مصرفی موجود در هر وعده غذایی را کمتر کند.

تزریق مایعات وریدی

برای کاهش علائم ناشی از مسمومیت غذایی می توان از تزریق مایعات وریدی کمک گرفت. شما می توانید با تماس با کارشناسان ما به راحتی در منزل تحت سرم درمانی قرار گیرید.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678

توصیه های تغذیه ای به هنگام مسمومیت غذایی

برای بهبود هر چه سریعتر علائم، بهتر است از غذاهای سبک و کم چربی استفاده کرد مانند:

• نان تست

• سیب زمینی پخته

• سبزیجات آب پز

• سوپ مرغ

• برنج

• موز

همچنین برای جلوگیری از تشدید علائم باید از خوردن مواد غذایی زیر اجتناب کرد:

• محصولات لبنی به ویژه شیر و پنیر

• غذاهای چرب

•  غذاهای سرخ شده

• غذاهایی با چاشنی بسیار

• غذاهایی با قند بالا

• کافئین

• الکل

پیشگیری از مسمومیت غذایی

رعایت اصول بهداشتی برای پیشگیری از مسمومیت غذایی اهمیت ویژه ای دارد. تعدادی از این اصول بهداشتی عبارتند از:

•  همیشه قبل از پختن یا خوردن غذا دست های خود را بشویید.

• مطمئن شوید که غذا به درستی بسته بندی و نگهداری می شود.

•  گوشت و تخم مرغ را کاملا بپزید.

• هر چیزی که با محصولات خام در تماس است را قبل از استفاده برای تهیه غذاهای دیگر ضدعفونی کنید.

• اطمینان حاصل کنید که همیشه میوه ها و سبزیجات را قبل از سرو آنها بشویید.

•  غذاهای فاسد شدنی را ظرف 2 ساعت در یخچال قرار دهید.

• غذای یخ زده را در دمای اتاق یخ زدایی کنید و از مایکرویو استفاده نکنید.

•  سوشی های خام یکی از عوامل اصلی مسمومیت غذایی هستند؛ تا آن جایی که می توانید از مصرف آن ها اجتناب کنید.

با رعایت نکات ذکر شده در بالا، می توانید اطمینان حاصل کنید که به مسمومیت غذایی دچار نخواهید شد.

در نهایت به پایان این مقاله رسیدیم؛ بار دیگر باید تاکید کنیم که معمولا مسمومیت های غذایی تهدید کننده زندگی نیستند و تنها با چند روز استراحت کردن، علائم آن برطرف خواهد شد. با این حال اگر به اطلاعات بیشتری در رابطه با رژیم غذایی در دوران مسمومیت و یا به خدمات تزریق سرم در منزل نیاز داشتید؛ می توانید از راه های درج شده در سایت با کارشناسان ارماطب تماس بگیرید. کارشناسان ما در سریعترین زمان ممکن بهترین خدمات را به شما ارائه خواهند داد.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678

مقالات مرتبط:

آشنایی با تاریخچه رژیم غذایی