بدن برای اینکه انرژی مورد نیاز خودش را برای عملکرد اندام ها، ترمیم سلول و... به دست بیاورد نیاز به مواد غذایی دارد اما گاهی وقت ها اتفاقی پیش می آید که افراد نمیتوانند به صورت عادی غذا بخورند، در این شرایط باید از طریق یک لوله مواد غذایی مورد نیاز بیمار را به او رساند. در این مقاله ما با گاواژکردن و شرایط آن آشنا خواهیم شد؛ پس با ما همراه باشید.
محلول گاواژ از چه موادی تشکیل شده است؟
چه افرادی کاندید گاواژ شدن هستند؟
دستورالعمل های مورد نیاز هنگام گاواژ کردن
مراقبت های لازم برای بیمارانی که لوله ی PEG دارند
علائم هشدار دهنده برای بیمارانی که گاواژ میشوند
زمانی که افراد نمیتوانند از طریق دهان همه ی نیاز های تغذیه ای خود را برآورده کنند باید از روش های دیگری برای تامین این نیاز ها استفاده کرد. یکی از این روش ها، استفاده از لوله برای تغذیه است. از طریق این لوله محلول هایی که شامل مواد مغذی مورد نیاز بیمار میباشند، به بیمار داده میشود. به این روش، که مواد مغذی از طریق لوله به معده، دوازدهه یا ژژنوم میرسد؛ گاواژ کردن گفته میشود.
لوله ها بر اساس اینکه در کدام قسمت تعبیه میشوند طبقه بندی میشوند که شامل:
• لوله های بینی-معده ای
• لوله های بینی-روده ای
• لوله های دهانی-معده ای
• لوله های دهانی-روده ای
• گاستروستومی
• ژژنوستومی
در گاستروستومی، یک راه غذایی از معده به سطح شکم باز میشود و در ژژنوستومی این راه از روده به سطح شکم باز میشود. این راه های غذایی میتوانند موقتی یا دائمی باشند. اصطلاحا به این روش غذایی PEG گفته میشود. در این روش لوله ی PEG از طریق اندوسکوپی وارد معده و یا روده میشود و از طریق برش کوچکی که بر روی پوست داده میشود، از آن خارج میشود. سپس لوله را هم از داخل و هم از خارج ثابت میکنند.
همانطور که متوجه شدیم، به مواد غذایی که از طریق لوله به بیمار میرسد؛ محلول گاواژ گویند. این محلول ها هم به صورت تجاری وجود دارند و هم میتوان به صورت دستی آن را تهیه کرد.
محلول های تجاری موجود در بازار حاوی مواد مورد نیاز بدن مانند پروتئین، کربوهیدرات ، ویتامین و چربی میباشد. اما محلول گاواژ دستی، در واقع همان غذای روزانه ی افراد است که میکس شده و مقداری حل شده است. در کشور ما به طور معمول از محلول های گاواژ دستی استفاده میشود اما اگر تعداد باکتری های موجود در دستگاه گوارش بیمار بیشتر از حد طبیعی بشود، آن گاه از محلول های تجاریی استریلیزه استفاده میشود.
نکته ای که اهمیت دارد این است که اگر از محلول های تجاری استفاده میشود باید حتما قبل از استفاده تاریخ انقضای آن را چک کرد.
شرایطی که باعث میشود افراد گاواژ شوند شامل:
• افرادی که دچار بی اشتهایی حاد شده اند.
• افرادی که اختلال در بلع دارند.
• افرادی که جراحی های دهان را انجام داده اند.
• افرادی که انسداد مری دارند.
• افرادی که انتوبه شده اند.
• افرادی که هوشیار نیستند.
• و در نهایت افرادی که برخی از جراحی های گوارشی را انجام داده اند و دوران نقاهت خود را میگذرانند.
نکته ای که حائز اهمیت است؛ این است که، همه ی این افراد توانایی هضم و جذب مواد غذایی را دارند.
در هنگام گاواژ کردن باید چند نکته توسط پرستار رعایت شود که در اینجا به این موارد میپردازیم:
• هویت بیمار حتما بررسی شود. (پرسیدن نام بیمار در صورتی که هوشیار است و چک کردن دستبند بیمار)
• دستور پزشک کاملا بررسی شود. ( در دستور پزشک اطلاعات لازم مانند: نوع محلول گاواژ، مقدار آن، تعداد دفعات مصرف آن در طول شبانه روز ذکر شده است)
• در صورتی که بیمار هوشیار است فرایند گاواژ کردن و نحوه ی انجام کار را باید به او توضیح داد.
• بیمار را باید در پوزیشن فاولر قرار داد و به او توضیح داده شود تا یک ساعت پس از انجام پروسیجر در این حالت باقی بماند تا خطر آسپیراسیون و رفلکس کمتر شود.
• دست ها کامل شسته شوند و حتما دستکش پوشیده شود.
• حتما هر بار قبل از گاواژ کردن، وضعیت قرارگیری لوله چک شود. چون ممکن است لوله در معده نباشد و محلول گاواژ وارد ریه ی بیمار شود. در ادامه راه های چک کردن لوله را توضیح خواهیم داد.
• قبل از انجام گاواژ محتویات داخل معده را آسپیره میکنیم و مقدار آن را بررسی میکنیم اگر مقدار آن بیشتر از 150 میلی لیتر بود، گاواژ را انجام نخواهیم داد و فقط محتویاتی را که خارج کردیم به داخل معده وارد میکنیم.
• حتما قبل از گاواژ باید وضعیت اتساع شکم بیمار بررسی شود اگر در وضعیت مناسبی بود، میتوان گاواژ را انجام داد. (خود گاواژ به چند روش انجام میشود که در ادامه آن ها را بررسی میکنیم)
• بعد از اینکه گاواژ را انجام دادیم 60 سی سی آب را به لوله وارد میکنیم تا محلول گاواژ اضافه ای لوله را مسدود نکرده باشد.
• در نهایت سرپوش لوله ی تغذیه را میبندیم.
برای چک کردن وضعیت قرارگیری لوله چند روش وجود دارد:
• میتوان با استفاده از X-ray وضعیت قرار گیری لوله را بررسی کرد.
• میتوان مقداری هوا را به لوله وارد کرد و همزمان با استفاده از گوشی پزشکی به صدای شکم گوش داد. اگر صدایی همانند ترکیدن حباب به وجود آمد یعنی لوله داخل معده است.
• روش دیگری که وجود دارد اینگونه است که مقداری از محتویات معده را با استفاده از یک سرنگ آسپیره میکنیم و سپس آن را بر روی یک نوار تست PH قرار میدهیم اگر محلول آسپیره شده دارای PH، 5 و یا کمتر بود یعنی لوله در جای درستی قرار گرفته است اما اگر PH محلول بالاتر از 5 بود به احتمال خیلی زیاد لوله جا به جا شده است.
به طور معمول 2 راه برای گاواژ بیماران استفاده میشود که عبارتند از:
1. روش مداوم (Continuous-drip): در این روش از یک پمپ سرینج استفاده میشود و مواد غذایی به صورت قطره قطره وارد لوله ی بیمار میشود. پزشک مشخص میکند که مواد غذایی در عرض چند ساعت به صورت قطره ای به بیمار داده شود.
2. روش بولوس یا تغذیه ی متناوب (Bolus or intermittent feeding): در این روش سرنگ را از محلول گاواژ پر کرده و پس از انجام دستورالعمل های گفته شده، آن را وارد لوله میکنیم.
گاهی وقت ها بر حسب شرایط و با تشخیص پزشک روش های گاواژ بیمار تغییر میکند مثلا ممکن است بیمارانی که گاواژ میشوند، اسهال شوند؛ در این شرایط روش گاواژ بیمار از روش متناوب به روش قطره ای مداوم تغییر میکند.
زمانیکه بیماران با لوله ی PEG گاواژ میشوند، نیاز به یک سری مراقبت های خاص دارند تا مشکلی برای آن ها پیش نیاید در این قسمت به این مراقبت ها میپردازیم:
• باید در زیر لوله ی PEG یک گاز استریل قرار داد تا از تماس لوله با پوست بیمار جلوگیری کرد.
• حتما پوست اطراف لوله ی PEG باید بررسی شود چون ممکن است شیره ی معده به بیرون نشت کند و باعث قرمزی، تورم و خشک شدن پوست اطراف لوله شود.
• روزانه پوست اطراف لوله حتما شستشو شود.
قبل از خارج کردن لوله ی گاواژ باید چند نکته را رعایت کرد:
• حتما دست ها شسته و دستکش پوشیده شود
• 24 ساعت قبل از خارج کردن لوله، حتما لوله کلمپ شود.
• ابتدا با 10 سی سی نرمال سالین لوله شستشو داده شود.
• لوله باید به ارامی خارج شود اما اگر به هر دلیلی لوله خارج نشد، به هیچ وجه از فشار استفاده نشود.
• حتما از قبل یک گاز استریل و یا یک دستمال اماده شود تا پس از این که لوله خارج شد آن را به انتهای لوله بپیچیم.
در صورتیکه بیماران هر یک از علائم زیر را داشتند باید سریع به پزشک مربوطه اطلاع بدهند:
• تهوع
• استفراغ
• اتساع بیش از حد شکم
• مدفوع خونی
• ترشحات چرکی از محل PEG
• هرگونه قرمزی بیش از حد و زخم در محل قرارگیری لوله
تهوع، استفراغ و اتساع بیش از حد شکم را میتوان با کنترل مقدار غذایی که گاواژ میشود به حداقل رساند اما ترشحات چرکی و قرمزی میتواند نشانه ی عفونت باشد بنابراین باید حتما پیگیری شود.
در این مقاله ما در رابطه با تغذیه ی گاواژ، مراقبت های آن و ... صحبت کردیم. در صورتی که بیماران در منزل گاواژ میشوند نیاز به مراقبت های بیشتری دارند.
شرکت گردشگری سلامت ارماطب، ارائه دهنده خدمات سلامت از سوی برترین کارشناسان و مجرب ترین کادردرمان است و با دراختیارداشتن پرستاران توانمند که زیر نظر بهترین پزشکان اصول لازم و حرفه ای پرستاری را فراگرفته اند، می توانند در ارائه اطلاعات و مشاوره در خصوص مراقبت های لازم از لوله ی گاواژ و ارائه ی خدمات مراقبت در منزل شما عزیزان را همراهی کنند.
بنابراین در صورتیکه تمایل به مشاوره و استفاده از خدمات مجموعه ی ما داشتید از طریق راه های درج شده در سایت با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
مقالات مرتبط: