آشنایی با اورولوژی

احتمالا برایتان پیش آمده که هنگام عبور از خیابان یا گذرگاه‌های دیگر، تابلوی پزشکانی که تخصص آن‌ها ارولوژی نوشته شده است را دیده باشید. حال اگر به جست‌وجوی این برآمده‌اید تا بدانید این رشته دقیقا چیست و یک متخصص اورولوژیست به درمان چه بیماری‌هایی می‌پردازد، به مقالۀ خوبی دست پیدا کرده‌اید! با ما همراه باشید تا اطلاعات جامعی را در این زمینه فرابگیرید.

تعریف اورولوژی

اصطلاح اورولوژی (Urology) از دو بخش «اورو» به معنای ادرار و «لوژی» به معنای مطالعه تشکیل شده است. بنابراین احتمالا می‌توانید حدس بزنید که این رشته چه هدفی را دنبال می‌کند. اورولوژی که گاهی اوقات به‌صورت جراحی ادراری-تناسلی نیز تعریف می‌شود، شاخه‌ای در علم پزشکی است که با بیماری‌های درگیرکنندۀ مجاری ادراری افراد (زن و مرد) و دستگاه تولیدمثل (تناسلی) مردان سروکار دارد. تشخیص و درمان زگیل تناسلی و نیز مراقبت‌های جراحی غدد فوق کلیه مرد و زن نیز از جمله مواردی است که مورد توجه اورولوژیست‌ها قرار می‌گیرد. بررسی بیماری‌های بخش‌های تناسلی زنانه در تخصص زنان و زایمان صورت می‌گیرد و حوزۀ اورولوژی دخالتی در این زمینه نخواهد داشت.

از آنجا که معمولا اورولوژی با رشۀ تخصص کلیه (نفرولوژی) اشتباه گرفته می‌شود خوب است همینجا این نکته را در ارتباط با حدود رشته‌ها و تخصص‌های پزشکی ذکر کنیم که به‌طور کلی در پزشکی، بیماری‌های کلیوی در دو رشته مورد بررسی قرار می‌گیرند: 1) نفرولوژی که زیرمجموعه‌ای از طب داخلی محسوب شده و به درمان بیماری‌های کلیوی و همین‌طور دیالیز می‌پردازد، 2) اورولوژی که اختصاصا بر بیماری‌‌ها و شرایطی تمرکز دارد که بر مجاری ادراری تاثیر گذاشته و به جراحی دستگاه‌ ادراری تناسلی مربوط می‌شود؛ تا حدی مشابه رشتۀ زنان و زایمان، اما برای مردان.

البته به دلیل همپوشانی‌ای که این دو رشته باهم دارند ممکن است برای درمان یک بیماری، نیازمند مراجعه به هر دو متخصص باشیم. کارشناسان ما در شرکت گردشگری سلامت ارماطب که در مسیر برقراری ارتباط با کادر درمانی مجرب و حاذق‌ترین متخصصان در این زمینه تلاش می‌کنند، سردرگمی‌های انتخاب پزشک مناسب برای مراجعه را به حداقل رسانده و امکانی فراهم آورده‌اند تا افرادی که از این قبیل بیماری‌ها رنج می‌برند، به سوی مطمئن‌ترین متخصصان راهنمایی شوند.

متخصص اورولوژی چه کارهایی می‌کند و معاینۀ اورولوژی شامل چیست؟

بنا بر آنچه که تا اینجا مطرح کردیم، یک اورولوژیست در طی معاینۀ بیمار با این اندام‌ها سروکار خواهد داشت: کلیه‌ها، غدد فوق کلیوی، میزنای‌ها (حالب)، مثانه، پیشاب‌راه، و همچنین اعضای تولیدمثلی در مرد که خود شامل بیضه‌ها، اپیدیدیم (مجرایی در پشت بیضه‌ها و محل بلوغ و ذخیره اسپرم)، مجرای وابران (لولۀ منتقل‌کنندۀ اسپرم از بیضه به میزراه)، کیسۀ منی، پروستات و آلت تناسلی می‌شود. مجاری ادراری و تناسلی از همان ابتدا منشا جنینی مشترکی داشته و ارتباط نزدیکی نیز باهم دارند. به همین علت اختلالاتشان هم معمولاً بر روی هم اثرگذارند. پس می‌توان گفت طیفی از شرایط که توسط اورولوژیست‌ها بررسی می‌شود، در حوزۀ اختلالات ادراری-تناسلی نیز جای می‌گیرند.

اقدامات یک اورولوژیست را می‌توان به‌طور کلی در این دسته‌ها قرار داد: درمان سنگ‌های ادراری به‌صورت طبی و جراحی، بررسی بیماری‌های مادرزادی دستگاه ادراری و تناسلی و سرطان‌های آن، اختلالات جنسی و ناباروری مردان، سنگ‌شکنی انواع سنگ‌های ادراری و درمان غیرتهاجمی و تهاجمی سنگ‌های سیستم ادراری، بیماری‌های خوش‌خیم و بدخیم پروستات، بیماری‌های بیضه و کیسه بیضه، و نیز بیماری‌ها و جراحی‌های دستگاه تناسلی خارجی مردان.

به عبارتی بهتر و جامع‌تر می‌توان اورولوژی را مدیریت وضعیت‌های پزشکی (غیرجراحی) چون عفونت‌های مجاری ادراری و هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات در کنار توجه به وضعیت‌های جراحی چون سرطان پروستات، سنگ کلیه، ناهنجاری‌های مادرزادی، جراحات ترومایی حاد و بی‌اختیاری استرسی دانست.

شاخه‌های پزشکی اورولوژی

همان‌طور که در ابتدای مقاله ذکر کردیم، در طبقه‌بندی حیطه‌های پزشکی، اورولوژی را در دستۀ تخصص‌های جراحی قرار می‌دهند؛ هرچند با سایر بخش‌ها نیز به دلیل گسترۀ وسیعی که برخی بیماری‌ها دارند، در ارتباط نزدیکی است. رشته‌هایی همچون پزشکی داخلی، اطفال، زنان و... . از همین رو، انجمن ارولوژی آمریکا (AUA) هفت زیرمجموعه را براى اورولوژی در نظر گرفته است که عبارتند از:

·       اورولوژی کودکان

·       انکولوژی اورولوژی (بررسی تومور‌های بدخیم و سرطانی دستگاه ادرار و تناسلی، مثل کلیه، بیضه، پروستات)

·       پیوند کلیه

·       آندرولوژی (اختلالات جنسی و ناباروری مردان)

·       سنگ‌های دستگاه ادراری

·       اورولوژی زنان (از جمله زگیل‌های تناسلی)

·       بزرگی پروستات

در ادامه به توضیح برخی از این حیطه‌ها خواهیم پرداخت.

اورولوژی کودکان؛ متخصصین اورولوژی کودکان را جراحانی تشکیل می‌دهند که به تشخیص، درمان و مدیریت مشکلات ادراری تناسلی کودک پرداخته و به‌طور کلی خدماتی همچون ارزیابی اختلالات تخلیه مثانۀ در کودکان (عامل مشکلاتی از جمله شب‌ادراری)، درمان ریفلاکس وزیکوورترال و جراحی برای برخی عفونت‌های دستگاه ادراری را ارائه می‌دهند. آنچه باید مورد توجه جدی قرار بگیرد، خطرات ناشی از بیماری‌های اورولوژی در کودکان است؛ چرا که که اختلالات مادرزادی دستگاه ادراری تناسلی ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری را متوجه کیفیت زندگی و حتی طول عمر کودک کند. البته درمان به‌موقع پس از تولد، این آسیب‌ها را جبران‌پذیر ساخته و جایی برای نگرانی باقی نخواهد گذاشت.

اورولوژی زنان؛ این حیطه از پزشکی با تشخیص بیماری‌های دستگاه ادراری زن از طریق انجام برخی از آزمایش‌ها نظیر آزمایش‌های ادرار و نمونه‌برداری، سیستوسکوپ (بررسی نزدیک به مثانه و مجرای ادراری)، اورودینامیک، CT اسکن، MRI یا سونوگرافی به درمان مشکل او می‌پردازند. مشکلاتی که زنان را به مراجعه به اورولوژیست می‌کشاند، عبارتند از پرولاپس مثانه یا افتادن مثانه داخل واژن، سیسیت بینابینی، مثانۀ بیش‌فعال، و مواردی دیگر از این دست.

در بسیاری از موارد نظیر عفونت‌های مجاری ادرار، بیماری‌های منتقله از راه جنسی نظیر زگیل تناسلی و ... درمان تنها با مصرف دارو صورت به انجام می‌رسد. البته با توجه به نوع مشکل فرد و شرایط وخامت حال او، ممکن است جراحی‌هایی باز یا بسته برای رفع انسداد، از بین بردن سرطان و ناهنجاری‌های مادرزادی سیستم دستگاه ادراری، سنگ مثانه و کلیه ضرورت یابند. اختلالات دفع ادرار که در خانم‌ها شایع است و همچنین بی‌اختیاری‌های ادراری که امروزه با عنوان یک سرطان اجتماعی نام گرفته است، با درمان دارویی یا جراحی قابل اصلاح بوده و کیفیت زندگی افراد را ارتقا خواهد بخشید.

بخش‌های بزرگ اورولوژی شامل چیست؟

انسداد دستگاه ادرارى، بزرگ شدن پروستات، اختلال نعوظ، بی‌اختیاری ادرار، بیماری تخریب مجاری ادرار (از جمله سنگ‌های کلیه)، سرطان مثانه، پروستات، مشکلات بیضه و کلیه از مهم‌ترین اختلالاتی است که اورولوژیست‌ها به آن‌ها می‌پردازند.

علائم بیماری‌های اورولوژی

بیماری‌های شایع اورولوژی را معمولا این چنین دسته‌بندی می‌کنند:

·       بیماری‌های کلیه و حالب

·       بیماری‌های مثانه

·       بیماری‌های پروستات و مجاری ادراری

·       بیماری‌های بیضه و کشاله ران

·       بیماری‌های آلت تناسلی

·       ناتوانی جنسی

·       افزایش فشار خون

·       نارسایی کلیه

در برخی از این مشکلات، پزشک عمومی هم قادر خواهد بود تا مشکلات خفیف دستگاه ادراری را درمان کند، اما اگر علائم این درگیری‌ها شدید باشد یا از بین نرود، مراجعه به متخصص اورولوژی ضروری است. برخی از علائم عبارتند از: مشاهدۀ خون در ادرار، از دست دادن کنترل مثانه، احساس درد هنگام ادرار، درد کلیه، کمر، معده یا کشاله ران (که ممکن است به معنی سنگ کلیه باشد)، اختلالات نعوظ، پروستات حجیم و مشاهدۀ توده در اطراف بیضه.

انواع جراحی سیستم ادراری تناسلی

بسیاری از مشکلاتی که به تخصص اورولوژی مربوط می‌شوند را می‌توان با تجویز دارو از سوی پزشک، درمان‌شده دانست (مثلا بیش از 40% عفونت‌های مجاری ادرار) اما در برخی مواقع، تنها راه موثر و قطعی درمان این بیماری‌ها جراحی خواهد بود. جراحی‌های سیستم ادراری تناسلی گاه به‌صورت همزمان و به منظور رفع مشکل چند عضو و انجام می‌شوند. اما احتمالا سوالتان این است که در چه بیماری‌هایی جراحی گزینۀ بهتری است؟ در مواردی مثل سرطان پروستات، وجود غده در بیضه، ناهنجاری‌های مادرزادی دستگاه ادراری، سنگ‌های کلیۀ بزرگ و ... از جملۀ اختلالاتی هستند که مسیر مناسب درمانی‌شان انجام جراحی است.

جراحی‌های سیستم ادراری تناسلی به‌طور کلی به دو روش باز یا بسته انجام می‌شود؛ در روش جراحی باز، پزشک قسمت موردنظر برای جراحی را با تیغ باز کرده و اقدامات لازم را انجام می‌دهد، اما در روش جراحی بسته، روند درمانی با ایجاد چند منفذ کوچک و طی ورود لوله‌ای به نام لاپاراسکوپی به انجام خواهد رسید. این دو روش به لحاظ نتیجه و شانس موفقیت در شرایط یکسانی قرار دارند. هرچند جراحی بسته این مزیت را خواهد داشت که بیمار بعد از مدت کوتاه امکان ترخیص از بیمارستان را خواهد داشت، اما بیماری که تحت عمل جراحی باز قرار گرفته، به استراحت بیشتری نیاز دارد. امروزه روباتیک‌ها هم در صحنۀ جراحی حاضر آمده‌اند و به انجام اعمال جراحی با دقت بالاتر تضمین بخشیده‌اند.

مسئلۀ مهم و قابل ذکر دیگری که ممکن است ذهن بیماران را به خود مشغول سازد، هزینه‌های درمان بیماری‌های اورولوژی است.

با توجه به طیف گسترده‌ای که این بیماری‌ها دارند، هزینه پس از تشخیص دقیق بیماری و روند مداخلۀ پزشکی مشخص خواهد شد. البته اگر برای انتخاب پزشک مناسب در این زمینه با کارشناسان ما در شرکت گردشگری سلامت ارماطب در ارتباط باشید، علاوه ‌بر راهنمایی شما به متخصصان مطمئن در این حوزه که بهترین نتایج درمانی را به همراه خواهند آورد، اطلاعاتی از قبیل هزینۀ دقیق و پوشش درمانی این بیماری‌ها را نیز دریافت خواهید کرد. شما می‌توانید در صورت نیاز به خدمات سلامت در زمینۀ اورولوژی، از طریق راه‌های ارتباطی زیر و صحبت با این کارشناسان، به بهترین متخصصین مربوطه معرفی شوید:

info@ERMATEB.COM

https://twitter.com/Ermateb_Farsi

بیشتر بخوانید:

3 معاینه مهم در اورولوژی را بشناسید؟