گازهای خون شریانی

بررسی گازهای خون شریانی، آزمایشی برای بررسی عملکرد ریه ها در انتقال اکسیژن به خون و دفع دی اکسید کربن از خون می باشد. همانطور که می دانید؛ زمانی که خون وارد ریه ها می شود، دی اکسید کربن خود را وارد آلوئول ها می کند و اکسیژن را از آن ها دریافت می کند. در آزمایش ABG میزان گازهای موجود در سرخرگ ها بررسی می شود. در این مقاله ما به طور کامل با این آزمایش آشنا خواهیم شد پس تا انتها همراه ما باشید.

در آزمایش گازهای خون شریانی (ABG) چه مواردی بررسی می شود؟

• فشار اکسیژن (PaO2): با بررسی PaO2، فشار اکسیژن موجود در خون و توانایی انتقال اکسیژن از آلوئول ها به خون مشخص می شود. محدوده ی فشار طبیعی اکسیژن بین 75 تا 100 میلی متر جیوه است.

• فشار دی اکسید کربن (PaCO2): با بررسی PaCO2، فشار دی اکسید کربن موجود در خون و توانایی انتقال آن از خون به آلوئول ها مشخص می شود. محدوده فشار طبیعی دی اکسید کربن بین 35 تا 45 میلی متر جیوه است.

• PH: با بررسی PH، میزان یون هیدروژن موجود در خون بررسی می شود. pH خون معمولا بین 7.35 تا 7.45 است. PH کمتر از 7.0 را اسید و pH بیشتر از 7.0 را بازی (قلیایی) می نامند.

• بی کربنات (HCO3): بی کربنات ماده ای است که از بازی شدن یا اسیدی شدن بیش از حد خون جلوگیری می کند و نقش بافر را ایفا می کند. محدوده ی میزان طبیعی بی کربنات بین 22 تا 26 میلی اکووالان بر لیتر است.

• مقادیر محتوای اکسیژن (O2CT): با بررسی محتوای O2 میزان اکسیژن موجود در خون اندازه گیری می شود.

• اشباع اکسیژن (O2Sat): با بررسی O2Sat، میزان هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز که اکسیژن (O2) را حمل می کند، اندازه گیری می شود. میزان اشباع طبیعی اکسیژن باید بین 94 تا 100 درصد باشد.

در چه مواردی از آزمایش گازهای خون شریانی استفاده می شود؟

از آزمایش ABG برای بررسی موارد زیر استفاده می شود:

• برای بررسی مشکلات شدید تنفسی و بیماری های ریوی مانند آسم، فیبروز کیستیک، بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) و آپنه انسدادی خواب

• برای بررسی روند بهبودی بیماران ریوی

• برای بررسی نیاز بیمار به اکسیژن اضافی یا تهویه مکانیکی

• برای بررسی مناسب بودن مقدار اکسیژن تجویز شده

• برای بررسی سطح اسید و باز در بیمارانی که نارسایی قلبی، نارسایی کلیه، دیابت کنترل نشده، اختلالات خواب، عفونت های شدید یا مصرف بیش از حد دارو داشته اند

تفاوت آزمایش گازهای خون شریانی (ABG) با آزمایش گازهای خون وریدی (VBG)

در VBG از ورید نمونه خون گرفته می شود اما در ABG از شریان نمونه خون گرفته می شود علاوه بر این VBG می تواند میزان pH و CO2 را به دقت تعیین کند، اما قادر به ارائه داده های قابل اعتماد درباره ی O2 نیست بنابراین اگر نیاز به بررسی مقادیر O2 بود از ABG استفاده می شود.

آماده سازی های لازم برای انجام آزمایش گازهای خون شریانی

هر گونه آسیب به شریان ها احتمال خونریزی را به همراه دارد. بنابراین قبل از انجام آزمایش ABG باید حتما یک سری موارد را رعایت کرد:

• در صورتی که از مکمل، ویتامین یا هر دارویی استفاده می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.

• اگر از آسپرین یا داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید، مصرف آن را قطع کنید چون خطر خونریزی را افزایش می دهد.

• قبل از آزمایش سیگار نکشید و در معرض دود سیگار هم قرار نگیرید.

روش انجام آزمایش گازهای خون شریانی

این آزمایش بر روی یک سرخرگ انجام می شود. معمولا از شریال رادیال که در داخل مچ دست است، استفاده  می شود اما می توان از شریال کشاله ران (شریان فمورال) یا شریان براکیال که در داخل بازو است نیز استفاده شود.

قبل از انجام آزمایش از تستی به نام تست آلن برای بررسی طبیعی بودن نبض استفاده می کنند سپس فرد دست خود را دراز می کند و مچ خود را بر روی یک بالشت قرار می دهد تا پرسنل درمانی نمونه خون را از او بگیرند.

 در تست آلن دو شریان رادیال و اولنار را فشار می دهیم تا آن جایی که کف دست سفید رنگ شود سپس دست خود را از روی یکی از شریان ها بر میداریم در حالی که دست دیگر بر روی شریان دیگری قرار دارد. اگر شریان ها سالم باشند کف دست دوباره صورتی رنگ می شود.

در صورتی که به بیمار اکسیژن وصل است، باید قبل از انجام این آزمایش به مدت 20 دقیقه اکسیژن را قطع کرد اما اگر در صورت قطع اکسیژن، زندگی بیمار به خطر می افتد؛ این کار انجام نمی شود.

دقت شود که به هیچ وجه این آزمایش بر روی دستی که فیستول دارد انجام نشود.

عوارض انجام آزمایش گازهای خون شریانی

• درد (نمونه گیری از شریان به علت عمیق بودن و احاطه شدن آن با اعصاب دردناک است. لذا بهتر است قبل از نمونه گیری، از بی حسی موضعی استفاده شود. در صورتی که شریان به سختی پیدا شود و تنگ باشد، درد بیشتری احساس می شود).

• ایجاد کبودی در محل ورود سوزن (در صورتی که محل مورد نظر 10 دقیقه فشار داده شود، میزان کبودی کمتر می شود).

• احساس سبکی سر، سرگیجه، حالت تهوع و غش

• احتمال خونریزی و عفونت

• در موارد نادر آسیب به عصب و شریان که موجب انسداد شریان می شود.

نتایج آزمایش گازهای خون شریانی

نتایج آزمایش گازهای خون شریانی در عرض 15 دقیقه آماده است. محدوده ی نرمال موارد بررسی شده در این آزمایش، در هر آزمایشگاه متفاوت است. اما به طور کلی ما با بررسی جواب آن به این موارد پی می بریم:

• آیا بیمار به اندازه کافی اکسیژن دریافت کرده است؟

• آیا ریه های بیمار عمل دفع دی اکسید کربن را به خوبی انجام می دهد؟

• آیا کلیه های بیمار به درستی کار می کند؟

• آیا عفونت بیمار بر پرفیوژن بافتی او تاثیر گذاشته است؟ (در صورتی که بیمار عفونت شدیدی داشته باشد)

کلام آخر

ما در این مقاله درباره ی آزمایش گازهای خون شریانی یا ABG (atrial blood gas) صحبت کردیم. برای کاهش عوارض ناشی از انجام این آزمایش، نیاز به تیم درمانی با تجربه و متخصص است.

شرکت گردشگری سلامت ارماطب، ارائه‌ دهنده خدمات سلامت از سوی برترین کارشناسان و مجرب‌ ترین کادردرمان است و با دراختیارداشتن پرستاران توانمند در تمامی حیطه ها، می توانند در ارائه اطلاعات و مشاوره در خصوص آزمایش ABG و ارائه ی خدمات نمونه گیری در منزل شما عزیزان را همراهی کنند.

بنابراین در صورتی که تمایل به مشاوره و استفاده از خدمات مجموعه ی ما داشتید از طریق راه های درج شده در سایت با کارشناسان ما در ارتباط باشید.