تزریق سرم با تجویز پزشک و در موارد خاص انجام می شود و تزریق خودسرانه آن می تواند عوارضی همچون ایجاد کبودی و درد زیاد در ناحیه تزریق و یا تزریق سرم اشتباه یا آنتی بیوتیک هایی که ضروری نیستند به فرد شود که عفونت های میکروبی و یا تغییر در عملکرد بدن شود. بنابرای تزریق سرم علاوه بر فواید و جنبه های دارویی که دارد می تواند خطرناک نیز باشد . در این مقاله به بررسی انواع سرم و تزریق آن می پردازیم.
سرم زدن از اصلی ترین خدمات پرستاری در منزل است که اکثر مردم به آن نیاز دارند. همچنین از ابتدایی ترین و پایه ای ترین اصول و مهارت هایی است که یک پرستار می آموزد با این حال مسلط شدن بر این امرسخت است و با تلاش و تمرین مداوم و تجربه اندوزی فراوان مهارت لازم بدست می آید . ردن سرم حتکا باید توسط شخص آموزش دیده و متخصص باشد وگرنه خطرات زیادی را به همراه خواهد داشت که گاهی جبران ناپذیر خواهند بود .
1. آرام و آماده باشید:
سرم تراپی بستگی به آمادگی و مهارت و توانایی پرستار دارد. شما حتما باید با مددجو هماهنگ باشید زیرا یک حرکت زود هنگام و عصبی و عجولانه منجر به ناتوانی در تزریق سرم می شود . ابتدا ترس بیمار را کاهش دهید. مطمئن شوید که بیمار برای رگ گیری به اندازه کافی آماده است .
2. اعتماد به نفس خود را به بیمار نشان دهید:
خود را باور داشته باشید و به بیمار اطمینان دهید که بلدید چه کاری را انجام می دهید.بیمار وقتی اعتماد به نفس شما را مشاهده کند همکاری می کند.
3. ترس از سوزن در بیمار را بررسی کنید:
بیش تر کودکان از سوزن می ترسند برای همین اول اطمینان آن ها را جلب کنید سپس تزریق را انجام دهید . سوزن هراسی واکنشی می باشد که اکثرا در نتیجه وصل و تزریق سرم قبلی وجود دارد. علائم آن مانند تاکی کاردی یا افزایش ضربان قلب وافزایش فشار خون قبل از وارد شدن نیدل است. با اعتماد به نفس و لحنی آرام بخش به بیمار اطمینان دهید ، حواستان باشد سوزن تا آخرین لحظه در معرض دید نباشد . استفاده از داروهای بی حس کننده موضعی مانند لیدوکائین می تواند به کاهش سوزن هراسی نیز کمک کند.
4. اقدامات لازم برای کنترل عفونت را انجام دهید:
یکی از نکات مهم و لازم در سرم زدن در منزل رعایت اصول اولیه کنترل عفونت است. در حین استفاده از آنژیوکت دستکش استفاده کنید. وصل سرم یک روش تهاجمی می باشد و باید ازبهترین تکنیک ها برای کنترل عفونت استفاده شود. با استفاده از یک پد الکلی یا سواپ پنبه میکرو ارگانیسم ها به حداقل رسیده و رگ مورد نظر واضح تر می شود.
5. رگ را ارزیابی کنید:
قبل از رگ گیری و وصل سرم حتما از خوب بودن رگ اطمینان حاصل کنید . یک فرد سالم دارای رگ های خوب نرم و درشت است و فرد بیمار رگ های ضعیف دارد و رگ های پر آب و درست برای رگ گیری مناسب می باشند . بعضی از بیماران به درمان وریدی و تزریق سرم نیاز دارند که البته نحوه تزریق سرم نیز مهم است، اما بدن آنها کم آب است، بنابراین رگ گیری از بیمار چالش سخت می شود. برای جلوگیری از آسیب به ورید،همیشه ابتدا بررسی کنید و به دنبال وریدی باشید که خوب باشد و در حین وارد کردن نیدل آسیب نبیند.
6. برای پیدا کردن رگ مناسب لمس کنید :
رگ گیری درست یکی از مهمترین نکات مهم در سرم زدن است. اگر رگ مناسبی نمی بینید، بیشتر از چشم خود به حس انگشتان اعتماد کنید. می توانید با لمس کردن یک رگ توسط انگشتان رگ مناسب پیدا کنید. با نگاه نمیتوان تاندون و رگ را به طور کامل تشخیص داد حتما از لمس استفاده کنید.
7. کانول را به درستی انتخاب کنید:
یکی دیگر از مهمترین نکات مهم در وصل سرم در منزل انتخاب آنژیوکت مناسب است .در هنگام انتخاب کانول، نوع تزریق مورد نیاز را حتما در نظر بگیرید. سوزن های کوچک جهت تزریق خون و مواد مغذی مناسب نمی باشند و سوزن های بزرگ برای سرم تراپی مناسب هستند. در حال حاضر تجهیزات پزشکی بدون سوزن به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند تا آسیب رگ در حین و بعد از وارد کردن به ورید حداقل برسد.
تزریق سرم به تنهایی عارضه خاصی ندارد، مگر اینکه در شرایط استریل انجام نشود. در این صورت فرد در معرض خطر ابتلا به انواع عفونت ها قرار می گیرد. برای تزریق سرم معمولا از وریدها استفاده می شود که در قسمت های مختلف دست وجود دارند.
ورید مناسب برای تزریق سرم باید برحسب اندازه سوزن و گیج سوزن سرم انتخاب شود. یکی از عوارض احتمالی تزریق سرم، اشتباه در انتخاب رگ مناسب یا رگ گیری به شیوه نادرست است که می تواند باعث انتقال مایع سرم به فضای بین عروقی و بافت اطراف آن شود. در چنین وضعیتی فرد دچار تورم، درد و التهاب در ناحیه تزریق می شود. این عارضه درمورد سرم های ساده نمکی و قندی خطر خاصی ندارد و معمولا با کمپرس گرم به تدریج رفع می شود، اما اگر سرم حاوی داروهای خاص و موادی مثل کلسیم گلوکونات باشد و به دلیل اشتباه در رگ گیری به فضای خارج از عروق منتقل شود، فرد را در معرض خطر نکروز بافت آن ناحیه قرار می دهد. سرم های حاوی پتاسیم هم با ورود به بافت خارج از عروق یا با ورود به رگ های ریز می توانند باعث التهاب و درد شوند. در روند رگ یابی ممکن است دیواره رگ هم آسیب ببیند و کبودی ایجاد کند. این عارضه خطر و مشکل خاصی ندارد و کبودی حاصل از آن به تدریج طی دو هفته جذب می شود.
تزریق سرم بدون نسخه بسیار خطرناک است و در صورت دریافت سرم بدون توجه به پزشک به دلیل آنکه سرم مواد را به طور مستقیم وارد بدن شما می کند می تواند خطرت زیادی را به همراه داشته باشد. پس توجه کنید که حتما با مراجعه به پزشک سرم دریافت کنید و حتما توسط شخص خبره و کارشناس مانند پرستاران تزریق آن را انجام دهید در غیر این صورت خطراتی از جمله هماتوم و آمبولی هوایی شما را تهدید می کند.
سرم تنها زمانی قابل تجویز است که امکان مصرف آب یا مواد غذایی به صورت عادی و از طریق دهان امکان پذیر نباشد. بنابراین هر گونه استفاده غیر حرفه ای دیگری از آن نه تنها سودمند نیست بلکه در طولانی مدت نیز مشکل ساز خواهد بود. خواه تزریق سرم در یک مرکز درمانی انجام شود، خواه در خانه.
مثلا افرادی که به آنفولانزا دچار می شوند (به خصوص در سنین خیلی کم یا خیلی زیاد) به سرم نیاز پیدا خواهند کرد. البته علاوه بر سرم به دیگر داروها نیز احتیاج خواهند داشت. تجویز سرم در افراد دیگری که بر اثر ورزش زیاد دچار کم آبی بدن شده اند یا بر اثر پروازهای طولانی، خیلی خسته هستند هم کارساز خواهد بود.
به صورت کلی، اگر مشکل شما به جای تزریق، با نوشیدن مایعات فروان حل می شود، بهتر است این کار را انجام دهید. در غیر این صورت، اگر حال عمومی شما به قدری آشفته است که توانایی انجام این کار را ندارید، قطعا تزریق سرم برای شما گزینه مناسب تری خواهد بود.
دلیل این امر، احتمال اتفاقاتی است که در حین تزریق رخ می دهد. برای مثال، اگر دست شما به اندازه کافی استریل نشده باشد، خطرات و عواقب غیر قابل پیش بینی در انتظار شما خواهد بود. از این رو، حدالامکان بدن خود را مرطوب نگه دارید و در شرایط حاد و خاص برای درمان از سرم استفاده کنید.
بله، ویتامین ها در این موارد مانند دارونما عمل می کنند. در تحقیقات هم دیده شده است دارونما تا 30 درصد موارد می تواند موثر واقع شود. این اثر بیشتر جنبه روانی دارد، همان طور که برای بهبود سرماخوردگی، توصیه هایی مثل مصرف آب لیموترش تازه، ویتامین C، بخور دادن و... هم مطرح می شود. نتایج تحقیقات نشان داده اند هیچ یک از این موارد روند بهبود سرماخوردگی را تسریع نمی کنند. بنابراین هیچ ویتامینی وجود ندارد که دوره بیماری هایی مثل سرماخوردگی را کوتاه کند. تنها موردی که برای بهبود سرماخوردگی توصیه می شود، افزایش مصرف مایعات اعم از آب، آبمیوه، سوپ، شیر، چای و... است. استفاده از سرم برای بهبود سرماخوردگی یک غلط مصطلح است. سرم در این موارد، نسبت به مایعاتی مثل چای، شیر و... تاثیرگذاری بیشتری ندارد.
از بین رفتن انرژی بدن و قدرت جسمی علت ضعف و بی حالی است که اکثر افراد به آن دچار می شوند و پزشک برای رفع مشکل برای آنان سرم تجویز می کند. عواملی مانند کم خوابی در کوتاه مدت، استرس، کار زیاد، بیماری هایی مثل آنفلونزا، سرما خوردگی، کرونا و بی خوابی می تواند در فرد ضعف ایجاد کند. خوردن مواد غذایی شامل میوه تازه، مربا، خورش و آب میوه، زرده تخم مرغ عسلی، گوشت گوسفندی و نخود بعد از سرم زدن می تواند به رفع بی حالی و ضعف کمک زیادی نماید.
کلام آخر
در این مقاله به بررسی خطرات تزرق بی مورد سرم و اشتباهات و عوارضی که سرم زدن زیاد به دنبال دارد را بیان نمودیم همچنین گفتیم که در چه مواردی پزشک می تواند سرم تجویز کند. دقت کنید افرادی که اقدام به تزریق سرم می کنند باید از تجربه کافی در این زمینه برخوردار بوده و با نحوه تزریق و رگ گیری آشنایی کامل داشته باشند. با استفاده از خدمات مشاوره ای ارماطب می توانید اطلاعات کافی در این زمینه را کسب کنید.