انواع سرم

ممکن است که شما بارها، در بیمارستان یا درمانگاه از سرم های تزریقی استفاده کرده باشید. محلول هاي تزريقي، داراي تركيبات شيميايي متعدد و گوناگون بوده  و هر یک از آن ها انديكاسيون خاصي دارند. در این مقاله ما انواع سرم ها را با هم بررسی می کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید.

انواع محلول های تزریقی در ایران

در حال حاضر محلول های تزریقی موجود در مراکز درمانی ایران شامل موارد زیر هستند:

• محلول های نمكی: حاوي آب و الكتروليت مثل نرمال سالين، رينگر، رينگر لاكتات.

• محلول های قندی: حاوی آب و گلوکوز با غلظت های مختلف دکستروز

• محلول های قندی نمکی: حاوی آب، گلوکوز و الکترولیت مثل D/S، یک سوم و دو سوم

• محلول های جایگزین پلاسما: مثل هماكسل و ژل فيوژن.

• محلول های قلیایی: حاوی بیکربنات یا لاکتات سدیم 

• محلول های تغذیه ای پارنترال: حاوي مواد قندي، چربي، اسيدهاي آمينه مي باشد كه به عنوان تغذيه پارنترال كاربرد دارند مثل آمينواسيد، اينتراليپيد.

• محلول های تزریقی هيپرتونيك: داراي درصد بالاي قند با يا بدون الكل، اوره  و ... مثل مانيتول.

در شرایط مختلف از محلول های مختلفی نیز استفاده می شود. در ادامه با کاربرد انواع آن ها آشنا خواهیم شد.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678

سرم نرمال سالین

این سرم جز گروه الکترولیت ها دسته بندی می شود. برای استفاده از آن باید به سن، وزن، میزان مایعات و تعادل اسید و باز بیمار توجه کرد.

موارد مصرف:

• در استفراغ های حاصل از انسداد پیلور و اختلال در سایر قسمت های دستگاه گوارش

• در نارسایی فوق کلیه، چون به علت کاهش ترشح آلدسترون مقدار زیادی سدیم از دست می رود.

• در جایگزینی مایعات خارج سلولی

• جهت شستشوی ماشین دیالیز

• در درمان دهیدراتاسیون ناشی از اسیدوز دیابتی

• در آلکالوز متابولیک به همراه NACL

• در شیمی درمانی باید 50 تا 100 سی سی محلول نرمال سالین قبل و بعد از انفوزیون داروی شیمی درمانی تزریق شود.

 موارد منع مصرف:

• در نارسایی قلبی، کبدی و کلیوی

• در هیپرناترمی

• در ادم ژنرالیزه

• در سوتغذیه پیشرفته که بیماران دچار ادم می شوند

عوارض جانبی:

• هایپوکالمی

• ادم

• تب

• عفونت محل تزریق

• فلبیت

• ترومبوز وریدی

قبل از تزریق نرمال سالین باید فشار خون بیماران را کنترل کرد در صورتی که تزریق نرمال سالین موجب افزایش فشار خون یا ادم ریوی شود باید آن را قطع کرد.

از نرمال سالین تزریقی برای شستشو می توان استفاده کرد اما به هیچ وجه از نرمال سالین شستشو برای تزریق نمی توان استفاده کرد.

سرم های قندی

سرم قندی 5%

در این سرم به ازای هر 100 سی سی 5 گرم گلوکوز وجود دارد.

موارد مصرف سرم قندی 5%:

• در درمان دهیدراتاسیون هایپرتونیک

• به منظور ایجاد دیورز خفیف در درمان مسمومیت ها

• در الكليسم مزمن، چون به علت دريافت ناكافي غذا موجب گرسنگي بيماران الكلي مي شود.

• در حین جراحی برای جلوگیری از هیپوگلیسمی بیمار

• در احیای قلب و ریه در انفارکتوس میوکارد

• به همراه داروهایی مانند دوپامین و بیکربنات سدیم

سرم قندی 10%

این محلول به ازای هر 100 سی سی حاوی 1 گرم گلوکوز است.

موارد مصرف:

• برای درمان هیپوگلیسمی

• در مسمومیت ها به منظور تشدید دیورز کلیوی

• در بیمارانی که تب شدید دارند برای تامین انرژی مصرف شده

• در بیمارانی که ادم ریوی دارند

• در بیمارانی که نارسایی کلیوی دارند

سرم های قندی 20% و بالاتر

موارد مصرف:

• برای تشخیص کمای هیپوگلیسمی و هایپرگلیسمی

• در درمان شوک عفونی و نارسایی پرفیوژن بافتی

• تزریق دکستروز 50% در درمان عروق واریکوسل، واریس مری و پیلوریت چسبنده مورد استفاده قرار می گیرد.

• تزریق دکستروز 50% به مدت 5 دقیقه، می تواند کرامپ عضلانی ایجاد شده در بیماران همودیالیزی و اورمیک را درمان کند.

موارد منع مصرف سرم های قندی:

• تزریق به تنهایی این سرم ها در اختلالات آب و الکترولیت

• آنوری

• هموراژی داخل جمجه و خونریزی اسپاینال

• سندروم اختلال جذب گلوکز و گالاکتوز

عوارض جانبی سرم های قندی:

• سیستم عصبی مرکزی: سندرم هیپراکولار

• دستگاه قلبی عروقی: فلبیت و ترومبوز

• عوارض متابولیک: تب، افزایش حجم مایع، هیپرناترمی، هیپوکالمی، اسیدوز یا آلکالوز متابولیک

سرم های قندی هایپرتونیک به هیچ وجه نباید سریع انفوزیون شوند چون موجب افزایش قند خون و شیفت مایعات می شوند. نکته ای که حین تزریق این سرم ها باید بدان توجه کرد این است که، نگذاریم سرم نشت کند چون باعث سفتی و نکروز محل تزریق می شود. این سرم ها باید در جای خشک و خنک نگهداری شوند.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678

سرم های قندی – نمکی

سرم دکستروز سالین 5%

یک لیتر از محلول دکستروز سالین 5%، حاوی ترکیب شیمیایی یک لیتر محلول دکستروز 5% و یک لیتر نرمال سالین است.

موارد مصرف:

• تامین انرژی، آب و الکترولیت در بیماران NPO

• در بیماران گاستروآنتریت برای تامین آب و الکترولیت از دست رفته

• در مسمومیت ها

موارد منع مصرف:

استفاده از این سرم در بیماران تحت درمان با کورتون ممنوع است. افراد دیابتی نیز نباید از این سرم استفاده کنند.

سرم یک سوم دو سوم

یک سوم حجم این محلول حاوی نرمال سالین و دو سوم آن حاوی دکستروز 5% می باشد. به عبارت دیگر این سرم دارای 3.3 گرم NACL و 33.3 گرم قند می باشد.

موارد مصرف:

• قابل استفاده در بیماران دیابتی

• استفاده در بیماران دارای ادم که مستعد هایپرناترمی هستند.

• استفاده به طور گسترده در کودکان

• استفاده با احتیاط در بیمارانی که نارسایی کلیوی، قلبی و کبدی دارند.

در صورت استفاده از این سرم باید قبل و در حین تزریق فشار خون بیمار کنترل شود. در صورت افزایش فشار خون بهتر است از ادامه انفوزیون خودداری شود و به جای آن از محلول های قندی هایپرتونیک استفاده شود.

سرم دکستروز 5% و الکل 5%

این سرم تامین کننده کربوهیدرات و کالری است که سطح خونی گلوکز را بهبود می بخشد. این سرم به صورت انفوزیون آهسته وریدی به میزان 1 تا  2 لیتر در 24 ساعت استفاده می شود.

موارد منع مصرف:

• صرع

• عفونت مجاری ادراری

• الکلیسم

• اغمای دیابتی

موارد مصرف با احتیاط:

• اختلال در کار کبد و کلیه

• شوک 

• پس از جراحی جمجه

• افراد دیابتی

عوارض جانبی:

• سیستم عصبی مرکزی: سرگیجه و عدم درک زمان و مکان

• دستگاه قلبی عروقی: افزایش حجم خون

• پوست: عفونت در محل تزریق، ترومبوز یا فلبیت وریدی

در حین تزریق این سرم باید همواره بیمار کنترل شود. در صورتی که علائم ضعف سیستم عصبی مشاهده شود باید انفوزیون آن قطع شود یا سرعت آن کم تر شود.

محلول های جایگزین پلاسما

در مواردی که نیاز به افزایش حجم پلاسما است، استفاده از محلول های قندی ایزوتونیک و سرم های نمکی به تنهایی اثر بخش نخواهد بود بنابراین باید از محلول های جایگزین پلاسما به نام محلول های کلوئیدی استفاده کرد.

دکستران

این محلول ها خصوصیات کلوئیدی مشابه آلبومین را دارا می باشند و یکی از محلول های جایگزین پلاسما هستند.

موارد مصرف:

• به عنوان درمان کمکی در شوک ناشی از خونریزی، جراحی و سوختگی

• جهت جلوگیری از ترومبوز عروق وریدی و آمبولی ریوی در اعمال جراحی

• به عنوان مایع اولیه در پمپ های اکسیژن دهنده در گردش خون خارج از بدن

• به عنوان جانشین فراورده های خونی زمانی که هنوز گروه خونی فرد مشخص نشده است

موارد منع مصرف:

• در ادم ریوی

• در ترومبوسیتوپنی

• در بیماران کلیوی با الیگوری شدید و یا آنوری

• در بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب

• در اختلالات انعقادی خونریزی دهنده

عوارض جانبی:

• سنگینی قفسه سینه

• تهوع و استفراغ

• تب

• کاهش حجم خون

• درد مفاصل 

• شوک آنافیلاکسی

دکستران یک محلول هایپرتونیک کلوئیدی است که آب را از فضای خارج سلولی به درون عروق می کشد و باعث هیدراتاسیون بافتی می شود. بنابراین در حین تزریق دکستران باید بیمار را هیدراته کنید.

در صورت تزریق دکستران باید نبض، فشار خون، فشار ورید مرکزی و برون ده ادراری را هر 5 تا 10 دقیقه تا یک ساعت اول چک کرد و پس از آن هر یک ساعت یک بار موارد گفته شده را چک می کنیم.

دکستران باید در دمای 25 درجه سانتی گراد نگهداری شود چون در درجه حرارت پایین، تشکیل بلور می دهد که با افزایش دمای آن، این بلورها از بین می روند.

هماکسل

هماکسل از نظر ترکیب شیمیایی علاوه بر دارا بودن الکترولیت و مواد معدنی، حاوی نیتروژن و پلی پپتیدهای ژلاتین است. این محلول موجب افزایش حجم پلاسما می شود.

موارد مصرف:

• در شوک هایپوولومیک

• در شوک هموراژیک

• به عنوان جایگزین مایعات بدن در تعویض پلاسما

• محلول حامل برای انسولین

• جهت ثابت نگه داشتن جریان خون در اعمال جراحی

موارد منع مصرف:

تزریق سریع هماکسل باعث آزاد شدن هیستامین می شود بنابراین در حین تزریق و پس از آن ممکن است منجر به بروز کهیر، لرز، اسپاسم و تاکیکاردی شود. حتی تجویز آن همراه با داروهای آزاد کننده هیستامین، بروز آلرژی را تشدید می کند. جهت جلوگیری از آلرژی می توان 100 تا 150 میلی گرم کورتیکواستروئید را به بیمار تزریق کرد.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678

سرم رینگر

رینگر در واقع نرمال سالینی است که مقداری پتاسیم و کلسیم به آن اضافه شده است. محلولی ایزوتونیک است و اسمولاریته آن در حدود 310 میلی اسمول در لیتر می باشد.

موارد مصرف:

• در تغذیه پارنترال کوتاه مدت

• در درمان دهیدراتاسیون ناشی از اسیدوز دیابتی

• در شوک هایپوولومیک

• به همراه سایر محلول ها در سرم تراپی به منظور جلوگیری از هایپوکالمی

• در جایگزینی الکترولیت های از دست رفته

• در جایگزینی مایعات از دست رفته حین عمل جراحی

موارد منع مصرف:

در افرادی که نارسایی کلیه دارند نباید از این سرم استفاده کرد.

عوارض جانبی:

• افزایش حجم خون

• ترومبوز وریدی

• ادم ریوی

• تب

• اختلال الکترولیتی

• عفونت محل تزریق و فلبیت

قبل از تزریق این سرم باید آن را از نظر کدر بودن، تاریخ انقضا و هرگونه ذرات معلق موجود در آن چک کرد.

سرم رینگرلاکتات

رينگر لاكتات يک محلول يوني است كه حجم خون را افزايش داده  و تعادل آب و الكتروليت را برقرار مي سازد. 

موارد مصرف:

• جایگزینی مایعات و الکترولیت های از دست رفته

• برقراری تعادل مایعات و الکترولیت قبل و پس از جراحی

موارد منع مصرف:

• ادم

• آلکالوز متابولیک

• اسیدوز ناشی از اسیدوز لاکتیک

• نارسایی قلب

• آلکالوز تنفسی

• افزایش پتاسیم و کلسیم خون

• اختلال شدید کلیوی

• احتباس سدیم

عوارض جانبی:

• افزایش حجم خون

• عفونت محل تزریق

• تب

سرم مانیتول

این سرم از ترکیب قند مانوز با الکل اشباع گردیده درست شده است و فاقد ارزش غذایی می باشد به همین جهت پس از انفوزیون 90 درصد آن بدون تغییر از دستگاه ادراری دفع شده و 10 درصد بقیه وارد سلول شده و متابولیزه می گردد.

موارد مصرف:

• کاهش فشار داخل جمجه

• کاهش فشار داخل چشم

• تشدید دیورز بیمار

• در مسمومیت ها

موارد منع مصرف:

• در هماتوم داخل جمجه

• در بیمارانی که نارسایی قلبی و کلیوی دارند

• در شوک هایپوولومیک

• در بیمارانی که دچار اختلال در تعادل آب و الکترولیت هستند.

• تزریق مانیتول در بیماران هایپرکالمی و هایپوناترمی باید با دقت انجام شود.

• ممصرف همزمان مانیتول با دیگوکسین ممکن است باعث تشدید علائم مسمومیت با دیگوکسین شود.

• مصرف مانیتول در احتقان ریوی ممنوع است.

عوارض جانبی:

• سر درد

• سرگیجه

• کهیر

• تهوع و استفراغ

• تاری دید

• افزایش دفع ادرار

• افزایش موقتی فشارخون

• تاکیکاردی

• تب

• خشکی غیر عادی دهان

سرم مانیتول باید در درجه حرارت 20 تا 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود در دمای پایین تر از این مقدار، بلور تشکیل می شود. بنابراین قبل از تزریق باید سرم را از لحاظ دارا بودن بلور بررسی کنیم

کلام آخر

در این مقاله به صورت خلاصه با انواع سرم و کاربرد های آن آشنا شدید. در صورت نیاز به سرم تراپی در منزل، می توانید از شرکت های خدمات درمانی کمک بگیرید.

مجموعه ارماطب، ارائه‌ دهنده خدمات سلامت از سوی برترین کارشناسان و مجرب‌ ترین کادر درمان است و با دراختیارداشتن پرستاران توانمند در تمامی حیطه ها، می توانند در ارائه اطلاعات و مشاوره در خصوص سرم تراپی و ارائه ی خدمات در منزل شما عزیزان را همراهی کنند.

بنابراین در صورتی که تمایل به مشاوره و استفاده از خدمات مجموعه ی ما داشتید از طریق راه های درج شده در سایت با کارشناسان ما در ارتباط باشید

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678