دستگاه اکمو

در برخی شرایط که تهدید کننده ی زندگی هستند؛ مانند عفونت ریوی یا شوک ناشی از حمله قلبی، قلب و ریه ها به عنوان دو ارگان اصلی بدن نمی توانند عملکرد مناسبی داشته باشند بنابراین در این شرایط از دستگاه اکمو کمک می گیریم. در این مقاله ما با این دستگاه، شرایط استفاده از آن و ... آشنا خواهیم شد پس تا انتها همراه ما باشید. 

دستگاه اکمو(ECMO) چیست؟

اکمو مخفف عبارت (extracorporeal membrane oxygenation) است که به معنای اکسیژناسیون غشایی خارج از بدن می باشد. این دستگاه جایگزینی برای عملکرد قلب و ریه است و برای بیمارانی که در ICU بستری هستند و نیاز به مراقبت های ویژه دارند، استفاده می شود. با توجه به شرایط بیمار، ممکن است از چند ساعت تا چند هفته از این دستگاه استفاده شود.

این دستگاه از طریق چند لوله که کانولا نامیده می شود، به وریدها و شریان هایی که در پاها، گردن و قفسه سینه قرار دارد؛ متصل می شود. برای اطمینان از اتصال صحیح کانولاها، یک عکس با اشعه X از بیمار گرفته می شود. پس از اتصال صحیح کانولاها، دستگاه راه اندازی می شود.

خون موجود در بدن به داخل دستگاه پمپاژ می شود تا تبادلات اکسیژن و دی اکسید کربن در این دستگاه صورت بگیرد. پس از انجام تبادلات، خون بیمار توسط دستگاه گرم شده و دوباره به داخل بدن بیمار پمپاژ می شود. دستگاه اکمو با شبیه سازی عملکرد قلب و ریه باعث می شود تا این دو ارگان استراحت کنند و سریع تر بهبود پیدا کنند اما درمانی برای مشکلات قلبی ریوی نیست. این دستگاه توسط پرفیوژنیست کنترل و تنظیم می شود.

انواع دستگاه اکمو

دو نوع دستگاه اکمو وجود دارد که برحسب شرایط از یکی از آن ها استفاده می شود:

• VA ECMO: این دستگاه به ورید و شریان متصل است و زمانی استفاده می شود که قلب و ریه هر دو مشکل دارند.

• VV ECMO: این دستگاه فقط به چند ورید نزدیک به قلب متصل است و زمانی استفاده می شود که فقط ریه ها دچار مشکل شده اند.

چه زمانی از دستگاه اکمو استفاده می شود؟

• زمانی که ریه ها نمی توانند اکسیژن بدن را فراهم کنند.

• زمانی که ریه ها نمی توانند، حتی با استفاده از ونتیلاتور دی اکسید کربن را دفع کنند.

• زمانی که قلب نمی تواند خون کافی را به بافت ها پمپاژ کند.

• برای حمایت در طول روش های پرخطر در آزمایشگاه کاتتریزاسیون قلب.

• برای بیمارانی که در انتظار پیوند قلب و ریه هستند.

• برای بیمارانی که از نارسایی قلبی، یا نارسایی ریه یا جراحی قلب بهبود می یابند.

برخی از شرایط  قلبی که در آنها ECMO ممکن است استفاده شود عبارتند از:

• انفارکتوس حاد میوکارد (حمله قلبی)

• التهاب عضله قلب (میوکاردیت)

• بیماری عضله قلب (کاردیومیوپاتی جبران نشده)

• عفونت منتشر شده در خون (سپسیس)

• دمای پایین بدن (هیپوترمی شدید)

• عوارض پس از پیوند

• شوک ناشی از پمپاژ نکردن خون کافی توسط قلب (شوک کاردیوژنیک)

برخی از شرایط ریوی که در آن ECMO ممکن است استفاده شود عبارتند از:

• سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS)

• انسداد شریان ریوی در ریه ها (آمبولی ریه)

• بیماری COVID-19

• نقص در دیافراگم (فتق دیافراگم مادرزادی)

• آسپیراسیون مکنیوم

• آنفولانزا 

• سندرم ریوی هانتا ویروس

• فشار خون بالا در ریه ها 

• پنومونی

• نارسایی تنفسی

• ضربه

عوارض دستگاه اکمو

هدف تیم درمانی کاهش عوارض ناشی از استفاده از دستگاه اکمو است اما با این حال برخی از عوارض آن عبارتند از:

• خونریزی: بیماران به دلیل داروهای رقیق کننده ای که دریافت می کنند در معرض خونریزی قرار دارند. اگر این خونریزی در مغز، معده، ریه ها و محل اتصال کانولاها باشد به شدت خطرناک است. در صورتی که خونریزی اتفاق بیفتد، تیم درمانی سعی می کند با استفاده از داروهای ضد انعقاد و جراحی، خونریزی را متوقف کند.

• نارسایی کلیه: در برخی موارد، خونرسانی به کلیه بیمارانی که به دستگاه اکمو متصل هستند؛ کافی نیست. در صورتی که این شرایط ادامه دار باشد، این بیماران دچار نارسایی حاد کلیه خواهند شد.

• آسیب پا: در برخی بیماران کانولاها به شریان و ورید پاها متصل هستند. در بعضی موارد در این حالت، جریان خون به بافت پا مختل شده و باعث ایسکمی و درنهایت نکروز بافت پا می شود. اگر همچین اتفاقی بیفتد، پزشک محل کانولا ها را تغییر می دهد.

• عفونت: خون بدن از طریق کانولاها وارد دستگاه اکمو می شود و دوباره به بدن برمی گردد. در صورتی که نکات استریل رعایت نشود، به راحتی باکتری ها و ویروس ها می توانند وارد بدن شده و ایجاد عفونت کنند.

• سکته مغزی: در صورتی که به علت لخته خون، خونرسانی کافی به بافت مغز صورت نگیرد؛ سکته مغزی اتفاق میفتد. سکته مغزی می تواند باعث آسیب های دائمی در مغز شود. بسته به این که کدام قسمت مغز دچار آسیب شده است، علائم آن ظاهر می شود. مثلا ممکن است فردی توانایی حرکت کردن، نوشتن، دیدن، صحبت کردن و ... را از دست بدهد. با این حال سکته مغزی یک عارضه بسیار نادر است و فقط کمتر از 5 درصد افرادی که به دستگاه اکمو متصل هستند، به آن دچار می شوند.

• تشکیل لخته خون و یا حباب هوا در لوله ها

• آریتمی قلبی

داروهای استفاده شده در بیماری که به دستگاه اکمو متصل است

در هنگام استفاده از دستگاه اکمو، برای جلوگیری از عوارض داروهای خاصی به بیمار می دهند:

• هپارین برای جلوگیری از لخته شدن خون

• آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت

• آرام بخش برای بهبود الگوی خواب و محدودیت حرکت

• دیورتیک برای دفع مایعات اضافی و کمک به عملکرد کلیه

• الکترولیت ها برای حفظ تعادل نمک و قند

• فرآورده های خونی برای جایگزینی خون از دست رفته

به طور کلی بیماری که به دستگاه اکمو متصل است و در بخش ICU بستری است، مرتبا توسط پرستاران مانیتور می شود. همچنین ضربان قلب، فشار خون و مقدار گازهای خونی مرتبا باید چک شود تا روند بهبودی بیمار بررسی شود.

جداسازی دستگاه اکمو 

زمانی که مشکلات قلبی ریوی بیمار بهبود پیدا می کند، او را از دستگاه اکمو جدا می کنند. این جداسازی فرایندی دارد که شامل موارد زیر است:

• قبل از جداسازی دستگاه، تمامی آزمایشات لازم برای آمادگی قلب و ریه ها باید انجام شود.

• به بیمار آرامبخش تزریق می کنند.

• کانولاها را به آرامی از شریان ها و ورید ها خارج می کنند.

• پزشک نقاطی از عروق را که به کانولاها متصل بوده است، بخیه می زند و آن ها را تعمیر می کند.

• ممکن است برخی از بیماران حتی بعد از جداسازی دستگاه اکمو به ونتیلاتور نیاز داشته باشند.

کلام آخر

در این مقاله ما به طور خلاصه درباره ی دستگاه اکمو صحبت کردیم. برای بهبود هر چه سریع تر بیمارانی که به دستگاه اکمو متصل هستند، به تیم درمانی متخصص و با تجربه نیاز است.

شرکت گردشگری سلامت ارماطب، ارائه‌ دهنده خدمات سلامت از سوی برترین کارشناسان و مجرب‌ ترین کادردرمان است و با دراختیارداشتن پرستاران توانمند در تمامی حیطه ها، می توانند در ارائه اطلاعات و مشاوره در خصوص دستگاه ECMO، هزینه های آن و ارائه ی خدمات مراقبت در منزل شما عزیزان را همراهی کنند.

بنابراین در صورتی که تمایل به مشاوره و استفاده از خدمات مجموعه ی ما داشتید از طریق راه های درج شده در سایت با کارشناسان ما در ارتباط باشید.