تنقیه چیست؟

گاهی وقت ها شرایطی پیش می آید که افراد دچار یبوست می شوند و با استفاده از ملین ها، یبوست برطرف نمی شود. در این شرایط؛ می توان از تنقیه استفاده کرد. در این مقاله ما با تنقیه، انواع آن و ریسک فاکتورهای آن، آشنا خواهیم شد؛ پس تا انتها همراه ما باشید.

تنقیه (Enema) چیست؟

انواع تنقیه

کاربرد تنقیه

آمادگی های لازم برای تنقیه

موارد مورد نیاز برای تنقیه

تنقیه در منزل

عوارض انجام تنقیه

چه افرادی نباید تنقیه کنند؟

تنقیه با استفاده از قهوه

تنقیه (Enema) چیست؟

تنقیه تکنیکی است که در یبوست شدید استفاده می شود و موجب تحریک تخلیه ی مدفوع می شود. در این روش، مایع یا گاز به درون رکتوم (قسمت پایینی روده ی بزرگ)، وارد می شود و موجب بیرون راندن ضایعات از رکتوم می شود. استفاده از تنقیه، فقط باید با تجویز پزشک باشد چون در صورت استفاده ی مداوم باعث مشکلات جدی می شود. تنقیه فقط برای یبوست استفاده نمی شود و کاربرد های دیگری نیز دارد که در ادامه با آن ها آشنا خواهیم شد. 

انواع تنقیه

2 نوع روش برای تنقیه وجود دارد که در شرایط متفاوت از آن ها استفاده می شود:

• تنقیه ی پاکسازی

• تنقیه ی احتباسی

در طول تنقیه ی پاکسازی از یک محلول مبتنی بر آب که با یک ماده ی نرم کننده ی مدفوع ترکیب شده است، استفاده می کنند. در این تنقیه، روده بزرگ تحریک می شود که محلول تنقیه و مدفوع را باهم دفع کند.

تنقیه ی احتباسی هم مانند تنقیه ی پاکسازی است با این تفاوت که محلول مورد استفاده، 15 دقیقه یا بیشتر در داخل رکتوم باقی میماند.

کاربرد تنقیه

از تنقیه در شرایط مختلفی استفاده می شود که شامل:

1. آمادگی پیش از جراحی: 

پیش از انجام جراحی رکتوم، نیاز است که کولون و روده خالی باشد بنابراین پیش از انجام جراحی در بیمارستان، تنقیه را برای بیمار انجام می دهند.

2. کولونوسکوپی:

کولونوسکوپی روشی است که در آن، با استفاده از یک دوربین کوچک، سلامت راست روده و روده بزرگ را بررسی می کنند. پیش از انجام کولونوسکوپی باید روده کاملا تخلیه شده باشد بنابراین از چند روز قبل رژیم غذایی بیمار را تغییر می دهند و در نهایت بیمار را تنقیه می کنند.

3. سیگموئیدسکوپی:

این روش مشابه کولونوسکوپی است اما فقط رکتوم و سیگموئید را بررسی می کند. برای سیگموئیدسکوپی نیز باید روده توسط تنقیه تخلیه شود.

4. بررسی سرطان:

یکی از روش های بررسی سرطان رکتوم و روده، عکسبرداری با ماده ی حاجب است. در این روش ابتدا کاملا روده و رکتوم را با تنقیه، تخلیه می کنند سپس باریم مایع را وارد رکتوم می کنند و با استفاده از اشعه ی X عکسبرداری را انجام می دهند.

5. یبوست:

یکی از روش های برطرف یبوست شدید، استفاده از تنقیه است. البته نمی توان به طور مداوم از این روش برای برطرف کردن یبوست استفاده کرد بلکه باید از طریق تغییر رژِیم غذایی، نوشیدن مایعات به مقدار زیاد و فعالیت مداوم، یبوست را درمان کرد. درصورتی که از این روش به طور مداوم استفاده شود، پس از مدتی ماهیچه های روده ضعیف می شود و به تنقیه متکی خواهد شد. حتی دیده شده استفاده ی بیش از حد تنقیه باعث بی اختیاری مدفوع می شود.

6. تجویز دارو:

در برخی شرایط با استفاده از تنقیه می توان به بیمار دارو داد. داروهایی که به این روش تجویز می شوند معمولا داروهای گوارشی مانند داروهای بیماری التهابی روده است. داروهایی که به این روش استفاده می شوند، به سرعت تاثیر خود را نشان می دهند چون رکتوم پر از رگ های خونی است که باعث جذب سریع دارو می شود.

آمادگی های لازم برای تنقیه

آمادگی های لازم برای تنقیه بسته به این است که تنقیه در کجا انجام شود. برخی از افراد تنقیه را در منزل انجام می دهند اما تنقیه های تخصصی مانند تنقیه باریمی باید در مراکز درمانی توسط پزشک متخصص انجام شود. با این حال یک سری آمادگی های عمومی وجود دارد:

• ممکن است پزشک قبل از انجام تنقیه، رژِیم غذایی بیمار را تغییر بدهد.

• بیمار در مکانی آرام قرار بگیرد و حریم شخصی اش حفظ شود.

• بیمار قبل از شروع تنقیه مثانه خود را خالی کند.

• قبل از انجام تنقیه، لوله ی تنقیه اندازه گیری و نشانه گذاری شود تا بیشتر از 4 اینچ وارد بدن نشود.

• بیمار بعد از انجام تنقیه فرصت کافی برای استراحت کردن داشته باشد و تا 1 ساعت بعد به توالت دسترسی داشته باشد.

موارد مورد نیاز برای تنقیه

برای استفاده از تنقیه به موارد زیر نیاز دارید:

• کیت تنقیه

• لوبریکانت

• حوله

تنقیه در منزل

تنقیه را به راحتی می توان در منزل انجام داد اما لازم است از قبل، پزشک دستورالعمل های لازم را به بیمار بدهد. برای انجام تنقیه در منزل می توان از کیت های تنقیه که در داروخانه ها وجود دارند، استفاده کرد. این کیت ها شامل یک کیسه و یک لوله ی متصل به آن است. در داخل کیسه، ملین یا محلول مورد نظر وجود دارد. 

نکته ای که اهمیت دارد این است که، در تنقیه باید بیمار توانایی چرخش را داشته باشد بنابراین اگر بیمار محدودیت حرکتی در قسمت شانه و یا بازو داشته باشد یا سر انگشتانش بی حس باشد، باید از فرد دیگری کمک بگیرد.

به طور کلی برای داشتن یک تنقیه ی راحت باید دستورالعمل های زیر را دنبال کرد:

• کیسه ی تنقیه، که حاوی محلول مورد نظر است با آب گرم پر شود و کلمپ آن بسته شود.

• کلمپ را باز کرده تا هوای اضافی موجود در کیسه و لوله کاملا خارج شده و دوباره بسته شود. این گونه هوا وارد روده نمی شود.

• کیسه ی تنقیه به کنار وان حمام آویزان شود.

• بیمار روی یک حوله دراز بکشد.

• در صورتی که بیمار راست دست است به پهلوی چپ دراز بکشد و اگر دست چپ است به پهلوی راست دراز بکشد.

• بیمار در پوزیشن زانو-قفسه سینه (Knee-chest) قرار بگیرد.

• انتهای لوله که قرار است داخل رکتوم قرار گیرد توسط لوبریکانت چرب شود و سپس به اندازه ی 4 اینچ وارد رکتوم شود.

• کلمپ باز شود تا مایع به آرامی وارد رکتوم شود.

• بیمار، تا زمانی که کل مایع وارد رکتوم نشده است در همان حالت قرار بگیرد.

• پس از تخلیه ی کامل مایع، لوله از رکتوم خارج و بیمار باید با احتیاط بلند شود.

• بیمار باید تا 1 ساعت پس از انجام تنقیه به توالت دسترسی داشته باشد.

عوارض انجام تنقیه

تنقیه نیز همانند سایر روش های تشخیصی_درمانی خطرها و عوارض خاص خود را دارد:

• تنقیه ی باریم می تواند باعث تغییر رنگ مدفوع شود. ممکن است بعد از انجام تنقیه باریم، تا چند روز مدفوع به رنگ سفید باشد که به مرور برطرف می شود.

• در صورتی که لوله ی تنقیه با فشار وارد رکتوم شود، می تواند باعث آسیب به رکتوم و خونریزی مقعدی شود.

• در صورتی که در طول روز چندین بار تنقیه انجام شود، خطر عفونت بالا می رود چون تنقیه یک روش تهاجمی است و این روش ها در صورت استفاده ی مداوم، ایجاد عفونت می کنند.

• اگر مایعی که با آن تنقیه را انجام می دهند، خیلی سرد یا خیلی گرم باشد باعث ایجاد درد در بیمار می شود بنابراین باید دمای مایع همانند دمای اتاق باشد.

• تنقیه ی مکرر می تواند باعث عدم تعادل الکترولیت ها شود.

• تنقیه می تواند در بیمار باعث نفخ شود.

• تنقیه ی مداوم می تواند، تعادل میکروبی دستگاه گوارش را برهم زند و باعث از بین رفتن باکتری های خوب روده (پروبیوتیک) شود.

• لوله ی تنقیه می تواند عصب واگ را تحریک کند و باعث ایجاد آریتمی قلبی شود.

• تنقیه باریمی اگر به صورت درست انجام نشود، می تواند باعث سوراخ شدن رکتوم شود البته این عارضه نادر است.

• یکی دیگر از عارضه های نادر تنقیه، ایجاد آمبولی است.

چه افرادی نباید تنقیه کنند؟

• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. چون تنقیه می تواند باعث ورود باکتری ها به بدن  شود و عفونت را ایجاد کنند.

• افرادی که دچار افتادگی رکتوم هستند.

• افرادی که مبتلا به هموروئید هستند.

• افرادی که انسداد روده و یا جراحی روده بزرگ داشتند.

• خانم هایی که باردار هستند.

• افرادی که سندروم حاد کرونری دارند.

• افرادی که تومورهایی دارند، که باعث انسداد رکتوم می شود.

تنقیه با استفاده از قهوه

در گذشته تصور بر این بود که تنقیه قهوه بهتر از تنقیه معمولی است چون فرض بر این بود که قهوه از طریق رکتوم جذب می شود و باعث تحریک کبد می شود و در نهایت بدن سم زدایی می شود.

اما امروزه تحقیقات نشان می دهد که، تنقیه قهوه هیچ مزیتی ندارد بلکه حتی احتمال سوختگی رکتوم در اثر داغ بودن قهوه وجود دارد. بنابراین پزشکان توصیه می کنند که از تنقیه قهوه استفاده نشود.

کلام آخر

تنقیه می تواند برخی از مشکلات سلامتی را درمان کند اما استفاده ی بیش از حد آن هم می تواند باعث ایجاد مشکلاتی شود. ما در این مقاله در رابطه با هر آن چه که نیاز است درباره ی تنقیه بدانید، صحبت کردیم. برای جلوگیری ازعوارض تنقیه باید با افراد متخصص مشورت کنید.

شرکت گردشگری سلامت ارماطب، ارائه‌ دهنده خدمات سلامت از سوی برترین کارشناسان و مجرب‌ ترین کادردرمان است و با دراختیارداشتن پرستاران توانمند که زیر نظر بهترین پزشکان اصول لازم و حرفه ای پرستاری را فراگرفته اند، می توانند در ارائه اطلاعات و مشاوره در خصوص  تنقیه در منزل  و ارائه ی خدمات مراقبت در منزل شما عزیزان را همراهی کنند.

بنابراین در صورتی که تمایل به مشاوره و استفاده از خدمات مجموعه ی ما داشتید از طریق راه های درج شده در سایت با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

مقالات مرتبط:

نصب سوند در منزل

خدمات استومی در منزل