پرتودرمانی چیست

پرتو درمانی روشی است که در آن سلول های سرطانی توسط پرتو های پرقدرت مانند اشعه X یا پروتون مورد هدف قرار میگیرند و از بین می روند. امروزه این روش، یکی از روش های شایع در درمان سرطان است که میتواند به تنهایی یا به همراه دیگر درمان ها مانند: جراحی، شیمی درمانی ، هورمون درمانی، ایمونو تراپی و ... مورد اسفاده قرار گیرد. در این مقاله ما در رابطه با پرتو درمانی و عوارض آن و کاربرد های آن در پزشکی آشنا میشویم پس با ما همراه باشید.

چرا پرتو درمانی انجام دهیم؟

انواع روش های پرتو درمانی

عوارض جانبی پرتو درمانی

تیمی که پرتو درمانی، شامل چه افرادی است؟

پرتو درمانی چگونه انجام میشود؟

روند درمانی پرتو درمانی

تاثیر پرتودرمانی روی باروری

چرا پرتو درمانی انجام دهیم؟

• زمانیکه فردی به سرطان مبتلا می شود، سلول هایش به طور غیر عادی شروع به تقسیم شدن می کنند و در نهایت توده ای از سلول های سرطانی را تشکیل میدهند. پرتو درمانی برعکس سایر روش های رایج در درمان سرطان مانند شیمی درمانی که در ان کل سلولهای بدن (چه سالم و چه سرطانی) را درگیر میکند، فقط بر روی توده ی سرطانی تاثیر میگذارد و بنابراین بر روی سلول های سالم تاثیری نمی گذارد و از این نظر جز مزیت این روش محسوب میشود. 

• زمانی که از پرتو درمانی استفاده می شود، به مرور زمان توده ی سرطانی کوچک تر می شود و اگر در این زمان جراحی انجام شود، شانس موفقیت جراحی به علت کوچکتر بودن توده ی سرطانی بالاتر می رود.

• بعد از انجام عمل جراحی برای جلوگیری از رشد مجدد سلول های سرطانی از این روش استفاده می شود.

• در بیمارانی که سرطان های پیشرفته دارند، از پرتو درمانی برای کاهش علائم و نشانه های بیماری سرطان استفاده می شود.

انواع روش های پرتو درمانی

• پرتو درمانی خارجی: در این روش توسط دستگاهی تابش از خارج به توده سرطانی بیمار تابانده می شود. در این حالت بیمار رادیواکتیو نیست و خطری اطرافیانش را تهدید نمی کند.

• پرتو درمانی داخلی: به پرتو درمانی داخلی، براکی تراپی نیز می گویند. در این روش در نزدیکی تومور یک منبع تابشی قرار می دهند. چون این منبع در داخل بدن بیمار قرار دارد، پس بیمار برای مدتی رادیواکتیو است پس باید احتیاطات لازم را برای اطرافیانش رعایت کند اما پس از مدتی، حالت رادیو اکتیو بیمار از بین می رود.

• پرتو درمانی سیستمیک:  در این روش داروهای خاصی یا از طریق بلعیدن و یا از طریق تزریقی وریدی به بیمار داده می شود و این داروها از طریق خون به سلول های سرطانی می رسند و اثر خود را اعمال میکنند. باید توجه داشت که در این روش مایعات بدن بیمار مانند بزاق، عرق، ادرار، اشک و .. خاصیت رادیواکتیو دارند پس باید احتیاطات لازم را رعایت کرد.

پزشک بسته به اینکه بیمار در چه مرحله ای از سرطان باشد، از روش های متفاوتی برای درمان سرطان استفاده می کند.

عوارض جانبی پرتو درمانی

پرتو درمانی هم مانند سایر روش های درمانی سرطان، عوارض جانبی خاص خود را دارد. پزشک باید بیمار را در جریان عوارض جانبی این روش و راهکارهای کاهش آن قرار دهد.

• عوارض جانبی اولیه: این عوارض در طول درمان یا مدت کوتاهی بعد از درمان ظاهر می شوند و خفیف و قابل درمان هستند. خستگی و تغییرات پوستی از این دسته از عوارض می باشند که پزشک معالج باید به بیمار در رابطه با این موارد آگاهی بدهد و به او اطمینان دهد که پس از دوره ی درمان این علائم از بین میرود.

• عوارض جانبی دیر هنگام: این عوارض می توانند ماه ها و سال ها طول بکشند. این عوارض بسته به ناحیه ای که تحت درمان است و دوز پرتویی که استفاده شده، متفاوت میباشد. 

مواردی از عوارض جانبی به صورت عمومی در بیماران تحت درمان با پرتو درمان دیده می شود که شامل:

• خستگی

• تغییرات پوستی

• ریزش مو

• حالت تهوع

• استفراغ

• خشکی دهان

• از دست دادن اشتها

• اسهال

اکثر این عوارض جانبی پس از درمان از بین می  روند پس جایی برای نگرانی نیست.

تیمی که پرتو درمانی، شامل چه افرادی است؟

در هنگام پرتو درمانی گروهی از متخصصان حضور دارند تا اینکار به بهترین شیوه ی ممکن انجام شود. این افراد شامل:

• انکولوژِیست پرتو درمانی: این پزشک به طور ویژه برای درمان سرطان با استفاده از پرتو درمانی آموزش دیده است و بر روی برنامه درمانی بیمار نظارت میکند.

• تکنسین پرتو درمانی: این شخص تجهیزات پرتو درمانی را کنترل می کند و دوز تعیین شده توسط پزشک را بیمار می دهد.

• پرستار پرتو درمانی: این پرستاران در رابطه با پرتو درمانی و سرطان آموزش دیده اند و می توانند به بیمار اطلاعاتی در رابطه با پرتو درمانی بدهند و راه های کاهش عوارض پرتو درمانی را برای بیمار شرح دهند.

همچنین برخی بیماران نیز ممکن است به مشاور تغذیه، روانشناس، فیزیوتراپ و ... نیاز داشته باشند.

پرتو درمانی چگونه انجام میشود؟

تیمی که پرتو درمانی را انجام می دهد نهایت تلاش خود را برای راحت بودن بیمار با شرایط، به کار می برد.

لازم است که بیمار در حین پرتو درمانی کاملا در وضعیت راحتی باشد. بنابراین بهتر است که بیمار بر روی همان میزی که در طول پرتو درمانی استفاده می شود، دراز بکشد. برای اینکه وضعیت بیمار در حین پرتو درمانی ثابت باشد از بالشتک ها و یا وسایل مهارکننده استفاده می شود تا بیمار تغییر وضعیت ندهد.

قبل از انجام پرتو درمانی با استفاده از سی تی اسکن قسمتی که باید پرتو دریافت کند مشخص می شود و در حین انجام پرتو درمانی ان قسمت با استفاده از نشانگرهایی مشخص میشود.

در نهایت تیم پرتو درمانی بر اساس نوع سرطان بیمار و اینکه سرطان در چه مرحله ای قرار دارد؛ مشخص میکند که بیمار چه نوع  پرتو و چه دوزی را دریافت کند.

ممکن است بیمار قبل از  پرتو درمانی دچار استرس و اضطراب شود بنابراین لازم است که بیمار را ارام کرد و بعد پرتو درمانی را شروع کرد. 

روند درمانی پرتو درمانی

پس از دریافت تشعشع بیمار باید تحت اسکن دوره ای قرار بگیرد تا مشخص شود که توده ی سرطانی چگونه به درمان پاسخ داده است.

در برخی از موارد بیمار خیلی سریع به پرتو درمانی پاسخ میدهد اما در بعضی از موارد ممکن است ماه ها تا هفته ها طول بکشد. حتی در برخی از افراد پاسخی به پرتودرمانی دیده نمیشود که همه ی این موارد بستگی به نوع سرطان بیمار و مرحله ی سرطان بیمار دارد.

تاثیر پرتودرمانی روی باروری

تاثیر پرتو درمانی بر روی باروری را هم در خانم ها و هم در آقایان بررسی میکنیم.

• خانم ها: صد در صد پرتو درمانی بر روی جنین تاثیر منفی می گذارد پس باید دقت شود که خانم ها در حین پرتو درمانی باردار نباشند. اگر ناحیه ای که در معرض تشعشع قرار میگیرد شامل تخمدان خانم ها باشد میتواند باعث ناباروری خانم ها شود پس باید بیمار در این مورد با پزشک معالج خود صحبت کند و در صورت نیاز از روش های جایگزین استفاده شود.

• آقایان: اگر ناحیه ای که در معرض تشعشع قرار میگیرد شامل بیضه آقایان باشد، در صورتیکه دوز پرتو بالا باشد میتواند باعث ناباروری در آقایان شود .

به طور کلی پرتو درمانی در صورتی باروری بیماران را تهدید میکند که، آن ناحیه ی در معرض تشعشع محلی برای تخمک و اسپرم باشد. در غیر این صورت مشکلی وجود ندارد.

در این مقاله به طور خلاصه در رابطه با پرتو درمانی و موارد مربوط به ان صحبت شد. همانطور که در ابتدای مقاله ذکر کردیم پرتو درمانی میتواند باعث مشکلات پوستی خاصی از قبیل خارش، زخم، التهاب و ...  برای بیمار شود.

شرکت گردشگری سلامت ارماطب، ارائه‌دهنده خدمات سلامت از سوی برترین کارشناسان و مجرب‌ترین کادردرمان است و با دراختیارداشتن پرستاران توانمند که زیر نظر بهترین پزشکان اصول لازم و حرفه ای پرستاری را فراگرفته اند، می توانند در ارائه اطلاعات و مشاوره در خصوص مراقبت های پوستی لازم و ارائه ی خدمات مراقبت در منزل شما عزیزان را همراهی کنند.

بنابراین در صورتیکه تمایل به مشاوره و استفاده از خدمات مجموعه ی ما داشتید از طریق راه های درج شده در سایت با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

مقالات مرتبط:

درمان سرطان در منزل

درمان زخم های سرطانی در منزل