دیالیز صفاقی چیست؟

زمانی که عملکرد کلیه ها از بین می رود؛ برای خارج کردن مواد سمی از بدن دیالیز انجام می شود. با انجام دیالیز مواد زائد و آب اضافی از بدن خارج می شود و وضعیت متابولیک بدن تا حدودی بهتر می شود.

دیالیز صفاقی یکی از انواع دیالیز است که امروزه نسبت به همودیالیز طرفدار بیشتری دارد. اگر اطلاعاتی در رابطه با دیالیز صفاقی ندارید؛ نگران نباشید. ارماطب در این مقاله پاسخ تمامی سوالات شما را در رابطه با دیالیز صفاقی می دهد؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.

دیالیز صفاقی چیست؟

دیالیز صفاقی راهی برای حذف مواد زائد خون، در زمان عدم کفایت عملکرد کلیوی است. در دیالیز صفاقی، تیم درمانی از پوشش داخلی شکم یا صفاق برای فیلتر کردن خون استفاده می کنند. قبل از شروع دیالیز صفاقی، جراح یک برش کوچکی در نزدیکی ناف ایجاد می کند تا کاتتر از طریق آن،  داخل شکم بیمار جایگذاری شود.

برای انجام دیالیز صفاقی، بیمار کیسه حاوی محلول دیالیز را به کاتتر موجود در شکم وصل می کند تا محلول دیالیز وارد فضای داخلی شکم شود. پس از آن که تمام محلول دیالیز وارد حفره شکم شد؛ کیسه را از کاتتر جدا کرده و سر پوش کاتتر را می بندد در حالی که مایع دیالیز داخل شکم است و در حال تبادل مواد زائد از طریق صفاق می باشد.

پس از گذشت چند ساعت، بیمار سرپوش کاتتر را باز کرده و محلول دیالیز را خارج می کند. این محلول حاوی مواد زائد خون، آب اضافی و سدیم است.

محلول دیالیز در ابتدا سرعت جذب بالایی دارد و خیلی سریع مواد زائد خون را جذب می کند اما با گذر زمان توانایی آن در جذب مواد زائد کاهش پیدا می کند. لذا بیماری که دیالیز صفاقی را انجام می دهد، باید در طول روز 4 تا 6 بار محلول دیالیز را تعویض کند.

وجود محلول دیالیز در داخل شکم، باعث می شود که بیمار احساس سیری و نفخ داشته باشد؛ که پس از تخلیه محلول، این مشکلات برطرف می شود.

دیالیز صفاقی را می توانید در منزل به راحتی انجام دهید اما باید دقت کنید که برای انجام آن به تنهایی، باید مهارت بالایی داشته باشید. در غیر این صورت فردی با تجربه باید به شما کمک کند.

در صورت تمایل می توانید از طریق راه های درج شده در سایت با کارشناسان مجرب ارماطب تماس برقرار کنید؛ تا در سریع ترین زمان ممکن خدمت دیالیز صفاقی در منزل را دریافت کنید.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678

انواع دیالیز صفاقی

دو نوع دیالیز صفاقی وجود دارد که عبارتند از:

• دیالیز صفاقی سرپایی مداوم (CAPD)

• دیالیز صفاقی خودکار (APD)

دیالیز صفاقی سرپایی مداوم (CAPD)

در این نوع دیالیز،  بیمار دو لیتر محلول دیالیز را از طریق کاتتر وارد فضای داخلی شکم می کند و سپس مشغول انجام فعالیت های روزانه خود می شود. هنگامی که تبادل مواد زائد خون به پایان رسید، مایع دیالیز از شکم بیمار تخلیه شده و دور ریخته می شود. 

این فرآیند معمولاً سه، چهار یا پنج بار در یک دوره 24 ساعته در حالی که بیمار در طول فعالیت های عادی بیدار است انجام می شود. هر تعویض محلول دیالیز حدود 30 تا 40 دقیقه طول می کشد. برخی از بیماران دوست دارند تعویض محلول دیالیز را در زمان صرف غذا و هنگام خواب انجام دهند.

دیالیز صفاقی خودکار (APD)

در دیالیز صفاقی خودکار، بیمار در حین خواب به دستگاهی وصل است که به طور خودکار محلول دیالیز را وارد شکم می کند و سپس آن را خارج می کند.

در این روش بیمار در طول روز دیالیز را انجام نمی دهد اما در عوض در شب به مدت 10 تا 12 ساعتت باید به دستگاه متصل باشد. 

یکی از مزایای دیالیز صفاقی خودکار نسبت به دیالیز صفاقی سرپایی مداوم، احتمال عفونت کم تر آن است. نام دیگر این دیالیز، دیالیز صفاقی چرخه ای مداوم یا CCPD است.

 پزشک برای تعیین بهترین روش دیالیز صفاقی که برای شما مناسب است؛ وضعیت پزشکی، سبک زندگی و ترجیحات شخصی شما را در نظر می گیرد.

مزایای دیالیز صفاقی در برابر همودیالیز

در هر دو نوع دیالیز، یعنی دیالیز صفاقی و همودیالیز مواد زائد خون به طور موثری کاهش پیدا می کند با این حال دیالیز صفاقی نسبت به همودیالیز رایج تر است.

از جمله مزایای دیالیز صفاقی عبارتند از:

• استقلال بیشتر بیمار

دیالیز صفاقی را به راحتی می توان در سفر، منزل و سرکار انجام داد. بنابراین این نوع دیالیز در مقایسه با همودیالیز به بیمار استقلال بیشتری می دهد.

• محدودیت کم تر رژیم غذایی

دیالیز صفاقی نسبت به همودیالیز به طور مداوم در حال انجام است. در نتیجه آب و الکترولیت ها به مقدار کم تری در بدن تجمع پیدا می کنند لذا بیمار می تواند رژیم غذایی انعطاف پذیر تری داشته باشد.

• عملکرد بیشتر کلیه

کسانی که از دیالیز صفاقی استفاده می کنند بهتر از کسانی که همودیالیز انجام می دهند، می توانند عملکرد باقی مانده کلیه را حفظ کنند. در نتیجه کسانی که دیالیز صفاقی را انجام می دهند دیرتر به ESRD (مرحله پایانی بیماری کلیوی) می رسند.

• تغییرات کم تر در تعادل مایعات

در دیالیز صفاقی نسبت به همودیالیز تعادل مایعات کم تر بهم می خورد بنابراین دیالیز صفاقی گزینه مناسب تری برای افرادی است که تحمل تغییرات شدید تعادل مایعات را ندارند.

عوامل موثر بر نحوه عملکرد دیالیز صفاقی

عوامل متعددی بر نحوه عملکرد دیالیز صفاقی تاثیر دارند که عبارتند از:

• مقدار محلول دیالیز وارد شده به صفاق

• تعداد مبادلات روزانه

• مدت زمان باقی ماندن محلول دیالیز در داخل شکم

• غلظت قند محلول دیالیز

• سرعت فیلتر مواد زائد توسط صفاق

برای بررسی نحوه عملکرد دیالیز صفاقی، توسط پزشک آزمایشاتی انجام می شود. از جمله این آزمایشات عبارتند از:

• تست تعادل صفاقی (PET)

در این آزمایش، محلول دیالیز و نمونه خون در حین دیالیز بررسی می شوند. هدف این آزمایش بررسی سرعت ورود مواد زائد از خون به داخل محلول دیالیز است. با بررسی این مورد می توان متوجه شد که مدت زمان باقی ماندن محلول دیالیز در شکم چقدر باشد.

• آزمایش کلیرانس

در این آزمایش خون و محلول دیالیز برای بررسی اوره چک می شود. هدف این آزمایش بررسی میزان حذف خون از اوره است. در صورتی که بیمار همچنان توانایی ادرار داشته باشد، میزان اوره ادرار نیز بررسی می شود.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678

توصیه هایی برای بهتر شدن عملکرد دیالیز صفاقی

• هنگام انجام دیالیز صفاقی باید داروهایی برای کنترل فشار خون و تحریک تولید گلبول قرمز مصرف شود. 

• به هنگام انجام دیالیز صفاقی باید فعالیت بدنی بیمار محدود شود.

• همچنین بیمارانی که دیالیز صفاقی را انجام می دهند؛ باید رژیم غذایی خاصی داشته باشند  که بر اساس وزن، ترجیحات شخصی، عملکرد باقی مانده کلیه و سایر شرایط پزشکی مانند دیابت یا فشار خون بالا باشد.

متخصصین تغذیه باید برای بیمار میزان مایعات مصرفی و پروتئین را در طول روز مشخص کنند. همچنین باید مصرف سدیم، فسفات و کالری در برنامه غذایی محدود باشد.

یک رژیم غذایی مناسب برای هر فرد دیالیزی ضرروی است بنابریان در صورت تمایل می توانید از کارشناسان ارماطب در بخش تغذیه کمک بگیرید تا رژیم غذایی متناسب با شرایطتان را دریافت کنید.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

واتس آپ

+989222938678

دیالیز صفاقی برای چه افرادی گزینه مناسبی نیست؟

انجام دیالیز صفاقی نسبت به همودیالیز راحت تر است با این حال برخی شرایط مانع از انجام دیالیز صفاقی می شود.

این شرایط عبارتند از:

• سوختگی وسیع بر روی شکم

• زخم های جراحی بر روی شکم

• بیماری التهابی روده یا حملات مکرر دیورتیکولیت

• پریتوئنیت

• خانم های باردار

• بیماری ریوی و آسم

افرادی که شرایط ذکر شده در بالا را داشته باشند، نمی توانند کاندید مناسبی برای انجام دیالیز صفاقی باشند.

عوارض دیالیز صفاقی

دیالیز صفاقی همانند سایر روش های درمانی در کنار مزیت هایی که دارد، یک سری عوارض نیز دارد که با رعایت یک سری نکات ساده می توان از آن ها پیشگیری کرد.

عوارض دیالیز صفاقی عبارتند از:

• عفونت

عفونت پرده صفاق یا پریتوئن یکی از شایع ترین عوارض دیالیز صفاقی است. همچنین اگر فردی که دیالیز صفاقی را انجام می دهد، ماهر نباشد؛ می تواند باعث ایجاد عفونت در محل ورود کاتتر شود.

• افزایش وزن

برای آن که محلول دیالیز بتواند بر اساس شیب غلطت مواد زائد را از خون خارج کرده و وارد خودش بکند، باید غلظت بالایی داشته باشد. بنابراین محلول دیالیز حاوی مقادیر زیادی قند (دکستروز) است. جذب بیش از حد کالری از محلول دیالیز باعث افزایش وزن بیمار می شود.

• فتق

یکی دیگر از عارضه های دیالیز صفاقی، فتق است که به علت نگهداری طولانی مدت مایع در داخل شکم ایجاد می شود.

موارد ذکر شده در بالا از شایع ترین عوارض دیالیز صفاقی است. با این حال عفونت پرده صفاق از اهمیت بیشتری برخوردار است. بنابراین لازم است برای جلوگیری از عفونت ناشی از دیالیز صفاقی، فردی ماهر و با تجربه این کار را انجام دهد.

شما می توانید برای پیشگیری از عوارض ایجاد شده توسط دیالیز صفاقی، از طریق راه های درج شده در سایت با کارشناسان ارماطب تماس برقرار کنید و از یک فرد ماهر برای انجام دیالیز صفاقی در منزل کمک بگیرید.

برای پیشگیری از سایر عوارض ناشی از دیالیز صفاقی باید دقت داشته باشید که:

• از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی که به کلیه های شما آسیب می رساند اجتناب کنید.

• از غوطه ور شدن در وان حمام، جکوزی، دریا و استخر بدون کلر که احتمال عفونت را بالا می برد، اجتناب کنید.

در انتها باید بار دیگر ذکر کنیم، دیالیز صفاقی یک راه درمانی ایمن و راحت برای کسانی است که عملکرد کلیه آن ها دچار مشکل شده است و توانایی دفع مواد زائد خون را ندارند. اما باید مراقبت های لازم را حین انجام آن به عمل آورد تا عوارض ناشی از دیالیز صفاقی مانند عفونت ایجاد نشود.

در صورتی که در انجام دیالیز صفاقی دچار مشکل شده اید؛ می توانید از کارشناسان با تجربه ارماطب در این زمینه، کمک بگیرید تا در کم ترین زمان ممکن دیالیز صفاقی را در منزل برای شما انجام دهند.

همچنین شما می توانید با کارشناسان ارماطب در بخش تغذیه تماس برقرار کنید و برنامه غذایی متناسب با شرایطتان را دریافت کنید.

مقاله مرتبط:

همودیالیز