خونریزی های گوارشی

دستگاه گوارش انسان شامل: مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ، راست روده و مقعد است. خونریزی در هر کدام از قسمت های گفته شده، باعث ایجاد اختلال در کار دستگاه گوارش می شود. در این مقاله ما با خونریزی های گوارشی، علائم، راه های تشخیصی آن و ... آشنا خواهیم شد؛ پس تا انتها همراه ما باشید.

خونریزی دستگاه گوارشی به چه معناست؟

اگر هر کدام از قسمت های دستگاه گوارش دچار خونریزی شود، به آن خونریزی دستگاه گوارشی گفته می شود. این خونریزی باعث ایجاد اختلال در کار دستگاه گوارش شده و یک نشانه ی جدی برای بیماری است.

اگر خونریزی در مری، معده و قسمت ابتدایی روده کوچک (اثنی عشر) رخ دهد، به آن خونریزی دستگاه گوارش فوقانی گفته می شود؛ و اگر خونریزی در قسمت تحتانی روده کوچک، روده بزرگ، راست روده یا مقعد رخ دهد، به آن خونریزی دستگاه گوارش تحتانی گفته می شود.

خونریزی دستگاه گوارش به دو صورت حاد و مزمن است. در نوع حاد خونریزی ناگهانی و شدید است اما در نوع مزمن خونریزی خفیف و دوره ای است.

در خونریزی دستگاه گوارش، اغلب خون در استفراغ و مدفوع قابل مشاهده است اما در بعضی شرایط که خونریزی خفیف است، تنها با آزمایش مدفوع می توان خون را مشاهده کرد.

علائم خونریزی دستگاه گوارش

خونریزی دستگاه گوارش می تواند به صورت حاد و مزمن باشد که هرکدام علائم خاص خود را دارد. از طرفی علائم خونریزی دستگاه گوارش به محل خونریزی و شدت خونریزی بستگی دارد.

به طور کلی علائم عمومی خونریزی دستگاه گوارش شامل موارد زیر است:

• مدفوع سیاه و قیری شکل

• خون قرمز روشن در استفراغ

• کرامپ عضلانی (گرفتگی عضلات)

• وجود خون در مدفوع

• سرگیجه

• غش

• احساس خستگی

• رنگ پریدگی

• تنگی نفس

• سبکی سر

• درد قفسه سینه

• درد شکم

• ضعف

• استفراغی که شبیه تفاله قهوه است

اگر خونریزی بیمار به صورت ناگهانی و شدید باشد، بیمار دچار خونریزی حاد دستگاه گوارش شده است که می تواند باعث شوک بیمار شود و یک وضعیت اورژانسی است.

علائم شوک عبارتند از:

• افت فشار خون

• ادرار کم یا بدون ادرار

• نبض سریع

• بیهوشی

اگر بیمار خونریزی مزمن داشته باشد، احتمالا دچار کم خونی می شود. فردی که کم خون است در طول روز احساس خستگی و تنگی نفس دارد. 

عده ای نیز خونریزی مخفی دارند که این خون مخفی فقط با آزمایش مدفوع قابل تشخیص است. ممکن است خونریزی مخفی نشانه ی التهاب یا سرطان روده ی بزرگ باشد.

دلایل خونریزی دستگاه گوارش

خونریزی دستگاه گوارش می تواند در قسمت فوقانی و تحتانی رخ دهد که هر کدام دلایل خاص خود را دارد که در این قسمت به آن ها می پردازیم:

دلایل خونریزی دستگاه گوارش فوقانی:

• زخم معده: این مورد یکی از شایع ترین علت های ایجاد خونریزی دستگاه گوارش فوقانی است. در اثر باکتری ها (هلیکوباکترپیلوری) و استفاده از داروهای ضد التهابی، لایه ی مخاطی معده کم کم از بین می رود و اسید معده باعث ایجاد زخم معده می شود.

• سندروم مالوری ویس (Mallory-Weiss): این سندروم بیشتر در افرادی که الکل زیاد مصرف می کنند، دیده می شود و یکی دیگر از دلایل خونریزی دستگاه گوارش فوقانی است. در این وضعیت دیواره ی مری پاره شده و باعث خونریزی می شود.

• واریس مری: در این حالت ورید های مری بزرگ و غیر طبیعی شده و در نهایت پاره و باعث ایجاد خونریزی دستگاه گوارش فوقانی می شوند. این اتفاق بیشتر در بیماران مبتلا به بیماری جدی کبدی رخ می دهد.

• ازوفاژیت: در این شرایط مری به علت بیماری GERD (رفلکس معده به مری) ملتهب شده و در صورتی که این شرایط ادامه پیدا کند، می تواند باعث خونریزی دستگاه گوارش فوقانی شود.

دلایل خونریزی دستگاه گوارش تحتانی:

• کولیت: یکی از شایعترین دلایل خونریزی دستگاه گوارش تحتانی کولیت است. کولیت زمانی اتفاق می افتد که روده بزرگ به علت عفونت، مسمومیت غذایی، انگل، بیماری کولیت اولسراتیو و کاهش جریان خون ملتهب شود.

• هموروئید: در این شرایط ورید های رکتوم و مقعد بزرگ شده و در نهایت پاره می شوند و باعث ایجاد خونریزی دستگاه گوارش تحتانی می شوند.

• شقاق مقعدی: شقاق مقعدی به علت پارگی حلقه ی عضلانی است که اسفتگتر مقعد را تشکیل می دهد. این شرایط معمولا به دلیل یبوست های شدید و متوالی پیش می آید که می تواند باعث خونریزی شود.

• بیماری دیورتیکولار: در این بیماری کیسه های کوچکی در دستگاه گوارش ایجاد می شوند که در صورت ملتهب و عفونی شدن پاره شده و باعث ایجاد خونریزی می شوند.

• بیماری التهاب روده (IBD): این بیماری باعث التهاب و زخم در روده بزرگ و راست روده می شود که در صورت درمان نشدن می تواند باعث ایجاد خونریزی گوارشی شود.

• تومور: تومورهای خوش خیم و بدخیم در مری، معده، کولون یا رکتوم می توانند پوشش داخلی دستگاه گوارش را ضعیف کرده و باعث خونریزی شوند.

• پروکتیت: التهاب پوشش رکتوم می تواند باعث ایجاد خونریزی مقعدی شود.

راه تشخیص خونریزی دستگاه گوارش

قبل از انجام تست های تشخیصی، پزشک، سابقه ی پزشکی و خانوادگی بیمار را بررسی می کند و سپس معاینه ی بدنی را انجام می دهد. در طول معاینه بدنی، پزشک به صدای داخل شکم گوش می دهد و به نقاط خاصی ضربه می زند. پزشک پس از انجام معاینه بدنی، برای تشخیص خونریزی از تست های تشخیصی استفاده می کند که شامل:

1. تست های آزمایشگاهی: بیمار باید آزمایش مدفوع و آزمایش خون را انجام دهد. آزمایش مدفوع، خونریزی پنهان را نشان می دهد و آزمایش خون، کم خونی بیمار و میزان خونریزی را بررسی می کند.

2. اندوسکوپی: در این روش پزشک با استفاده از یک لوله بسیار نازک و منعطف که دارای یک دوربین است، وارد بدن شده تا محل و علت خونریزی را بررسی کند. در ادامه انواع اندوسکوپی های تشخیصی را بررسی می کنیم:

• اندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: در این روش پزشک اندوسکوپ را وارد مری میکند تا در نهایت معده و اثنی عشر را بررسی کند. این روش برای بررسی خونریزی دستگاه گوارش فوقانی است.

• انتروسکوپی: از این روش زمانی استفاده می شود که علت خونریزی توسط اندوسکوپی مشخص نشود. این روش نیز مانند اندوسکوپی است با این تفاوت که در انتروسکوپی روده هم بررسی می شود.

• اندوسکوپی کپسولی: در این روش بیمار کپسولی را که حاوی دوربین است می بلعد. دوربین حین عبور از دستگاه گوارش، تصاویری را ضبط میکند که بعدا توسط پزشک بررسی می شود. این دوربین از طریق اجابت مزاج دفع می شود.

• کولونوسکوپی: از این روش برای بررسی خونریزی دستگاه گوارش تحتانی استفاده می شود. به این صورت که کولونوسکوپ از طریق رکتوم وارد شده و راست روده و روده بزرگ بررسی می شود. پزشک ممکن است برای بررسی های بیشتر از بافت روده نمونه برداری کند.

• سیگموئیدوسکوپی: از این روش برای بررسی خونریزی های رکتوم و کولون سیگموئید استفاده می شود.

3. عکسبرداری: یکی دیگر از روش های تشخیصی خونریزی دستگاه گوارش است. در ادامه انواع عکسبرداری تشخیصی خونریزی دستگاه گوارشی را بررسی می کنیم:

• CT scan شکم: در این روش با استفاده از اشعه ی X تصویری از شکم تهیه می شود.

• اسکن رادیونوکلوئید: در این روش مقدار بسیار کمی از مواد رادیواکتیو را به بیمار می دهند تا قسمت خونریزی کننده را برجسته کند و سپس از بیمار با استفاده از اشعه ی X عکس میگیرند. دوز مواد شیمیایی رادیواکتیو کم است، بنابراین احتمال آسیب رساندن به سلول های بیمار کم است.

درمان خونریزی دستگاه گوارش

درمان خونریزی دستگاه گوارش بستگی به محل آن و مقدار خونریزی دارد. روش های درمان آن شامل:

• پزشک می تواند خونریزی دستگاه گوارشی را حین اندوسکوپی، کولونوسکوپی، انتروسکوپی و ... درمان کند و جلوی خونریزی را بگیرد.

• پزشک دارو را به محل خونریزی تزریق کند.

• محل خونریزی و بافت اطراف آن لیزر شود تا جلوی خونریزی گرفته شود.

• در صورتی که خونریزی با هیچ کدام از روش های ذکر شده در بالا متوقف نمی شود از لاپاراسکوپی و لاپاراتومی استفاده می شود.

*در طول لاپاراتومی بیمار بیهوشی عمومی دریافت می کند و پزشک یک برشی بر روی شکم ایجاد می کند و سپس خونریزی را متوقف خواهد کرد. اما در طول لاپاراسکوپی، جراح از لاپاراسکوپ برای ایجاد چندین برش کوچک در شکم بیمار استفاده می کند. جراح ابزارهای ویژه و دوربینی را وارد می‌کند تا منبع خونریزی را بیابد و درمان کند.

راهکارهای جلوگیری از خونریزی دستگاه گوارش

برای جلوگیری از خونریزی دستگاه گوارش باید یک سری دستورالعمل ها را رعایت کرد که شامل موارد زیر است:

• محدودیت در مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی

• محدودیت در مصرف الکل

• ترک سیگار

عوارض خونریزی دستگاه گوارش

در صورتی که خونریزی دستگاه گوارش درمان نشود باعث عوارض جبران ناپذیری برای بیمار خواهد شد مانند:

• شوک

• آنمی

• مرگ

کلام آخر

در این مقاله ما درباره ی خونریزی های دستگاه گوارش به طور کامل صحبت کردیم. در صورتی که شما هر یک از علائم خونریزی دستگاه گوارش را داشتید باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنید.

شرکت گردشگری سلامت ارماطب، ارائه‌ دهنده خدمات سلامت از سوی برترین کارشناسان و مجرب‌ ترین کادردرمان است و با دراختیارداشتن پرستاران توانمند که زیر نظر بهترین پزشکان اصول لازم و حرفه ای پرستاری را فراگرفته اند، می توانند در ارائه اطلاعات و مشاوره درخصوص خونریزی های دستگاه گوارش و ارائه ی خدمات مراقبت در منزل شما عزیزان را همراهی کنند.

بنابراین در صورتی که تمایل به مشاوره و استفاده از خدمات مجموعه ی ما داشتید از طریق راه های درج شده در سایت با کارشناسان ما در ارتباط باشید.