آیا تزریق سرم ضرر دارد؟

2022-05-04 10:53:38

تزریق سرم با تجویز پزشک و در موارد خاص انجام می شود و تزریق خودسرانه آن می تواند عوارضی همچون ایجاد کبودی و درد زیاد در ناحیه تزریق و یا تزریق سرم اشتباه یا آنتی بیوتیک هایی که ضروری نیستند به فرد شود که عفونت های میکروبی و یا تغییر در عملکرد بدن شود. بنابرای تزریق سرم علاوه بر فواید و جنبه های دارویی که دارد می تواند خطرناک نیز باشد .

خطرات تزریق بی مورد سرم

تزریق سرم در مدت کوتاه می تواند اثر بخش باشد اما تزریق مداوم محلول‌های وریدی نه تنها هزینه‌ای را به ما تحمیل می‌کند، بلکه همانند هر تزریق دیگری عوارضی دارد که شایع‌ترین آن اشتباهاتی است که بیشتر از سوی افراد ناآگاه در زمان تزریق وریدی اتفاق می‌افتد.

سرم، برای تامین آب و الکترولیت در مسمومیت‌ها و خونریزی‌های داخلی و خارجی و تامین کالری بدن تجویز می‌شود و پزشک تا زمانی که فرد قادر به خوردن و آشامیدن بوده و دچار تهوع شدید نیست، برای او سرم تجویز نمی‌کند، اما در بیماران بدحالی که به دلیل اسهال و استفراغ شدید با وجود تشنگی قادر به نوشیدن آب و مایعات نیستند یا راه سیستم گوارشی شان به علت انسداد یا عمل جراحی بسته شده باشد یا به دلیل خونریزی یا سوختگی، حجم خون یا آب بدنشان بشدت افت کرده یا سالمندانی که بیش از حد از داروهای مدر استفاده کرده و بدن آنها دچار کم آبی شده باشد یا افرادی که به دلیل تزریق انسولین یا مصرف قرص قند بشدت دچار افت قندخون و کاهش انرژی شده یا کسانی که به علت بیماری خاصی فشارخون‌شان بسیار پایین‌تر از حد طبیعی باشد، بنا به نظر پزشک مربوط ، مجاز به دریافت نوع خاصی از سرم هستند.

اگرچه سرم های ساده به تنهایی بی خطر و بی عارضه هستند، گاهی اوقات در بعضی درمانگاه ها به صورت تجربی، داروهایی به سرم اضافه می کنند که می توانند برای فرد مضر باشند. از جمله این داروها می توان به انواع ویتامین ها، آنتی بیوتیک ها و کورتون ها اشاره کرد. مصرف بی مورد آنتی بیوتیک نه تنها به بهبود شخص کمک نمی کند، بلکه او را در معرض خطر عوارض ناخواسته و مقاومت میکروبی قرار می دهد. حتی در بعضی از انواع اسهال ها، آنتی بیوتیک بی مورد می تواند عارضه اسهال را تشدید کند.

باید توجه کرد که هر گونه بیماری زمینه ای یا حساسیت های دارویی را باید به پزشک اطلاع داد چراکه عوارض شدید و گاهی غیر قابل بازگشت را به همراه خواد داشت. در غیر این صورت احتمال دارد پزشک به‌دلیل آگاهی نداشتن از این نوع بیماری‌ها سرمی تجویز کند که به وخامت حال مصدوم منجر شود.

برای مثال تزریق سرم حاوی محلول نمکی در بیماران دچار نارسایی قلبی، کلیوی و همچنین بیماران مبتلا به فشارخون بالا که مجاز به مصرف نمک نیستند، می‌تواند سبب تورم و افزایش فشارخون شده و فشار مضاعفی را به قلب، ریه و کلیه‌ها وارد کند.

همچنین مصرف سرم قندی برای بیماران با قندخون بالا می‌تواند سبب برهم خوردن تعادل قندخون شده و اغمای بیمار را به‌‌دنبال داشته باشد. به گفته پزشکان گرفتن تست قند و فشارخون قبل از تزریق سرم از جمله مواردی است که باید از سوی کارکنان درمانی یا امدادگران انجام شود.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید

تریق سرم همراه با ویتامین

انواعی از سرم ها وجود دارند از جمله : سرم نمکی / رینگر لاکتات / رینگر زرد رنگ / سرم قندی / و سرم قندی نمکی . برخی از این سرم ها همراه با ویتامین تزریق می شوند. تجویز گروهی از ویتامین ها در دستورالعمل های بهداشت و درمان هر کشور قرار دارد. انتخاب و دستور تجویز این ریزمغذی ها معمولا بر اساس سن، شرایط جسمی، نوع تغذیه، فرهنگ، نژاد و... هر منطقه انجام می شود. از گروه این ریزمغذی ها در ایران می توان به ویتامین AD و قطره آهن اشاره کرد که برای تمام کودکان تجویز می شود یا اسید فولیک که باید توسط خانم های باردار مورد استفاده قرار بگیرد. ویتامین D هم به دلیل کمبود در کشور، توسط مراکز درمانی حتی به رایگان در اختیار مردم قرار می گیرد. (علائم کمبود ویتامین در بدن)

بنابراین تجویز هر یک از ویتامین ها با منطق و دلیل انجام می شود. مصرف خودسرانه و نابجای ویتامین ها نه تنها فایده ای برای فرد ندارد، بلکه می تواند او را در معرض خطر مصرف بیش از حد ویتامین و مسمومیت قرار دهد. البته اغلب ویتامین هایی که به سرم اضافه می شوند دوز پایینی دارند و از بدن دفع می شوند، اما تکرر در استفاده از آن ها به تدریج فرد را در معرض خطر مسمومیت قرار می دهد.

علاوه براین ها مصرف نابجای ویتامین ها هزینه بر است. توجه داشته باشید که ویتامین ها برای تامین قوت و نیرو تجویز نمی شوند؛ برعکس آنچه که افراد در مورد ویتامین هایی مثل B12 یا نوروبیون تصور می کنند. نوروبیون درواقع همان B کمپلکس است و از ویتامین های B6 ،B1 و B12 تشکیل شده است. این ویتامین ها را می توان به راحتی از طریق مواد غذایی دریافت کرد. از طرفی ویتامینی مثل B12 برای چند سال در کبد ذخیره می شود. بنابراین اگر فرد حتی تا 3 سال از این ویتامین استفاده نکند، باز هم از طریق کبد خود آن را دریافت می کند. بنابراین تزریق نوروبیون به یک فرد سالم هیچ سودی نخواهد داشت و گاهی ممکن است اثرات مخرب دیگری نیز داشته باشد.

آیا اثر سرم ها و ویتامین ها در بهبود ضعف و نیروبخشی به بیمار تاثیر دارد؟

بله، ویتامین ها در این موارد مانند دارونما عمل می کنند. در تحقیقات هم دیده شده است دارونما تا 30 درصد موارد می تواند موثر واقع شود. این اثر بیشتر جنبه روانی دارد، همان طور که برای بهبود سرماخوردگی، توصیه هایی مثل مصرف آب لیموترش تازه، ویتامین C، بخور دادن و... هم مطرح می شود. نتایج تحقیقات نشان داده اند هیچ یک از این موارد روند بهبود سرماخوردگی را تسریع نمی کنند. بنابراین هیچ ویتامینی وجود ندارد که دوره بیماری هایی مثل سرماخوردگی را کوتاه کند. تنها موردی که برای بهبود سرماخوردگی توصیه می شود، افزایش مصرف مایعات اعم از آب، آبمیوه، سوپ، شیر، چای و... است. استفاده از سرم برای بهبود سرماخوردگی یک غلط مصطلح است. سرم در این موارد، نسبت به مایعاتی مثل چای، شیر و... تاثیرگذاری بیشتری ندارد.

بعد از زدن سرم چی بخوریم که دچار ضعف و بی حالی نشویم؟

از بین رفتن انرژی بدن و قدرت جسمی علت ضعف و بی حالی است که اکثر افراد به آن دچار می شوند و پزشک برای رفع مشکل برای آنان سرم تجویز می کند. عواملی مانند کم خوابی در کوتاه مدت، استرس، کار زیاد، بیماری هایی مثل آنفلونزا، سرما خوردگی، کرونا و بی خوابی می تواند در فرد ضعف ایجاد کند. خوردن مواد غذایی شامل میوه تازه، مربا، خورش و آب میوه، زرده تخم مرغ عسلی، گوشت گوسفندی و نخود بعد از سرم زدن می تواند به رفع بی حالی و ضعف کمک زیادی نماید.

آیا تاخیر در بیرون آوردن سوزن سرم پس از اتمام محتویات آن، فرد در معرض خطر ورود هوا به رگ یا عوارض دیگر قرار می گیرد؟

نه، درمورد سرم خطری از لحاظ ورود هوا به رگ وجود ندارد زیرا فشار داخل عروقی از این اتفاق جلوگیری می کند. درواقع به دلیل فشار داخل رگ است که سرم را در ارتفاع قرار می دهند. اگر سرم هم سطح با دست بیمار یا پایین تر از آن قرار بگیرد، فشار داخل رگ اجازه ورود مایع سرم به رگ را نمی دهد، اما اگر سرم بالاتر از دست قرار بگیرد، فشار مایع داخل لوله سرم از فشار داخل سیاهرگ بیشتر می شود و مایع به رگ منتقل خواهد شد. پس زدن خون داخل لوله سرم هم به دلیل فشار داخل رگ اتفاق می افتد. درواقع هر زمان که فرد مقداری از جای خود بلند شود و از اختلاف ارتفاع سرم با دست بکاهد، خون به لوله سرم پس می زند. این موضوع هم جای نگرانی ندارد. از طرفی ورود هوا به رگ زمانی مشکل ساز می شود که حجم هوا بالا باشد. ورود حجم پایین از هوا در حد چند سی سی مشکلی برای فرد ایجاد نمی کند.

عوارض احتمالی تزریق سرم و اشتباه در پیدا کردن رگ مناسب

تزریق سرم به تنهایی عارضه خاصی ندارد، مگر اینکه در شرایط استریل انجام نشود. در این صورت فرد در معرض خطر ابتلا به انواع عفونت ها قرار می گیرد. برای تزریق سرم معمولا از وریدها استفاده می شود که در قسمت های مختلف دست وجود دارند.

ورید مناسب برای تزریق سرم باید برحسب اندازه سوزن و گیج سوزن سرم انتخاب شود. یکی از عوارض احتمالی تزریق سرم، اشتباه در انتخاب رگ مناسب یا رگ گیری به شیوه نادرست است که می تواند باعث انتقال مایع سرم به فضای بین عروقی و بافت اطراف آن شود. در چنین وضعیتی فرد دچار تورم، درد و التهاب در ناحیه تزریق می شود. این عارضه درمورد سرم های ساده نمکی و قندی خطر خاصی ندارد و معمولا با کمپرس گرم به تدریج رفع می شود، اما اگر سرم حاوی داروهای خاص و موادی مثل کلسیم گلوکونات باشد و به دلیل اشتباه در رگ گیری به فضای خارج از عروق منتقل شود، فرد را در معرض خطر نکروز بافت آن ناحیه قرار می دهد. سرم های حاوی پتاسیم هم با ورود به بافت خارج از عروق یا با ورود به رگ های ریز می توانند باعث التهاب و درد شوند. در روند رگ یابی ممکن است دیواره رگ هم آسیب ببیند و کبودی ایجاد کند. این عارضه خطر و مشکل خاصی ندارد و کبودی حاصل از آن به تدریج طی دو هفته جذب می شود.

کلام آخر

در این مقاله به بررسی خطرات تزرق بی مورد سرم و اشتباهات و عوارضی که سرم زدن زیاد به دنبال دارد را بیان نمودیم همچنین گفتیم که در چه مواردی پزشک می تواند سرم تجویز کند. دقت کنید افرادی که اقدام به تزریق سرم می کنند باید از تجربه کافی در این زمینه برخوردار بوده و با نحوه تزریق و رگ گیری آشنایی کامل داشته باشند. با استفاده از خدمات مشاوره ای ارماطب می توانید اطلاعات کافی در این زمینه را کسب کنید.

برای دریافت مشاوره رایگان کلیک کنید